DYREKTYWA O OCHRONIE SYGNALISTÓW – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, ma na celu objęcie ochroną osób pracujących w sektorze prywatnym lub publicznym, które uzyskały informacje na temat uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa w kontekście związanym z pracą. Termin na implementację dyrektywy dla państw członkowskich upływa 17 grudnia 2021 roku. Jedynie w przypadku podmiotów w sektorze prywatnym, które zatrudniają od 50 do 249 pracowników, implementacja dyrektywy w zakresie obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń powinna nastąpić do dnia 17 grudnia 2023 r. W Polsce na ten moment znamy jedynie założenia do projektu ustawy.
Dyrektywa, w przeciwieństwie do rozporządzenia, nie jest aktem stosowanym bezpośrednio i musi zostać poddana transpozycji do prawa krajowego. Co do zasady więc nie ma ona bezpośredniego oddziaływania na podmioty z sektora prywatnego. W przypadku sporu pomiędzy podmiotami prywatnymi, strona poszkodowana w wyniku braku zgodności prawa krajowego z prawem unijnym będzie mogła dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa. Sama dyrektywa zobowiązuje określone podmioty do wdrożenia rozwiązań pozwalających na dokonanie zgłoszeń na temat uzasadnionych podejrzeń, dotyczących zaistniałych lub potencjalnych naruszeń prawa, do których doszło lub może dojść w organizacji, w tym także prób ich ukrycia.
DYREKTYWA O OCHRONIE SYGNALISTÓW – Kto jest zobowiązany do wdrożenia wewnętrznego kanału zgłoszeń?
Zgodnie z założeniami do ustawy obowiązek wdrożenia odpowiednich rozwiązań dotyczy podmiotów prywatnych i publicznych zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Wyjątek stanowią podmioty działające w sektorze finansowym (m.in. banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń) będą miały obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń niezależnie od tego, czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Dla pozostałych podmiotów utworzenie wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń będzie dobrowolne. Ustawa będzie regulować zasady przyjmowania zgłoszeń oraz przekazywania zgłaszającym informacji zwrotnych co do podjętych działań następczych, nie będzie natomiast regulować trybu rozpatrywania otrzymanych zgłoszeń.
Kto będzie mógł zostać „sygnalistą”?
Przewidziane gwarancje i środki prawne będą przysługiwały osobom dokonującym zgłoszenia naruszenia, niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy, w tym także na świadczącym pracę na rzecz kontrahentów pracodawcy (np. podwykonawców lub dostawców). Ochroną będą objęte również osoby dokonujące zgłoszenia, których stosunek pracy ustał lub dopiero ma zostać nawiązany, w przypadku gdy informacje na temat naruszenia uzyskano w trakcie procesu rekrutacji poprzedzającego zawarcie umowy. W przypadku zgłoszenia zgłaszającemu będzie przysługiwać uprawnienie do monitorowania toku sprawy, tj. uzyskania informacji co do podjętych działań następczych, umożliwiających ocenę, czy zgłoszenie to spotkało się z odpowiednią reakcją. Dodatkowo ustawa przewidywać będzie środki ochrony w przypadku gdy zostaną podjęte wobec niego działania o charakterze odwetowym.
Aleksandra Billewicz, Senior Associate, Tel. +48 606 711 669 , e-mail: aleksandra.billewicz@rsplegal.pl
