Opublikowana 18 lipca 2017 r. ustawa o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej oraz ustawy prawo energetyczne (Dz.U. z 2017 poz. 1387) pomimo, iż jest bardzo krytycznie oceniana przez rynek, w szczególności za konieczność zarezerwowania zdolności przesyłowych ciągłych wyłącznie na potrzeby ewentualnego uwolnienia zapasu, co praktycznie czyni nieopłacalnym import gazu ziemnego do Polski, zawiera w sobie również rozwiązania, które ponownie umożliwią nowym uczestnikom rynku uzyskanie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą.
Pośród wszystkich zmian wprowadzonych nowelizacją, warto zwrócić uwagę na korzystne rozwiązania, które w znacznym stopniu ułatwią uzyskanie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą (OGZ). Nowelizacja ustawy o zapasach zmienia również ustawę prawo energetyczne właśnie w zakresie warunków uzyskania koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą. Z dniem 2 sierpnia 2017 r. usunięty zostanie art. 33 ust. 1a ustawy Prawo energetyczne, który na prawie rok uniemożliwił uzyskanie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą.
W czym tkwił problem?
Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 33 ust. 1a ustawy Prawo energetyczne, Prezes URE udzielał koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą wnioskodawcy, który:
1) posiada własne pojemności magazynowe lub
2) zawarł umowę przedwstępną o świadczenie usługi magazynowania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego lub
3) zawarł umowę przedwstępną o wykonywanie zadań w zakresie utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego (tj. umowę przedwstępna do tzw. umowy biletowej).
Warto podkreślić, że od wejścia w życie tego przepisu w powyższym brzmieniu, czyli od 2 września 2016 r. Prezes URE przez prawie 12 miesięcy nie wydał żadnej koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą.
Wynikało to z faktu, iż podmiot składający wniosek o koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą zmuszony był do posiadania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego lub zawarcia wiążącej umowy przedwstępnej na usługę biletową lub magazynowania już na etapie składania wniosku koncesyjnego. Podmioty wnioskujące o koncesję i nie posiadające własnych pojemności magazynowych, mogły spełnić warunek z art. 33 ust. 1a ustawy prawo energetyczne poprzez zawarcie – umowy przedwstępnej na magazynowanie lub umowy przedwstępnej do tzw. umowy biletowej.
Jednakże, okazało się, że w przypadku umowy przedwstępnej na magazynowanie, niezbędne jest już na etapie jej zawierania zarezerwowanie określonych wielkości zapasu w konkretnie wskazanych okresach. Dodatkowo konieczne jest uiszczenie opłaty za tak określone zapasy (tzw. pakiety). Czyli podmiot nieposiadający koncesji musiał zlecić utworzenie i zapłacić za planowany zapas obowiązkowy, w momencie gdy dopiero występuje on do Prezesa URE o udzielenie koncesji i nie ma całkowitej pewności czy i kiedy taka koncesja zostanie mu faktycznie udzielona. Ze względu na znaczne koszty oraz brak pewności co do terminu uzyskania koncesji zawarcie takiej umowy było bardzo ryzykowne i niekorzystne dla wnioskodawcy.
Co do drugiej z umów – umowy przedwstępnej do umowy biletowej, w której zleceniobiorca utrzymuje zapasy na rzecz zleceniodawcy (koncesjonariusza OGZ), istnieje szereg wątpliwości praktycznych odnoszących się do możliwości jej zawarcia. Należy zauważyć, iż usługę biletową dopiero niedawno wprowadziło do swojej oferty PGNiG S.A. a umowa ta, zgodnie z ofertą PGNiG, miałaby charakter umowy ramowej. Należy jednak zauważyć że zarówno umowa przedwstępna, jak i umowa ramowa prowadzą do tego samego celu tj. zawarcia w przyszłości kolejnej umowy między tymi samymi stronami. Wobec tego wątpliwe byłoby zawarcie umowy przedwstępnej do umowy ramowej, natomiast sama umowa ramowa nie mogłaby zostać przez Prezesa URE uznana jako umowa przedwstępna sensu stricte. Jednocześnie należy wskazać, iż zgodnie z ustawą o zapasach, umowa biletowa powinna zawierać szereg niezbędnych postanowień, a następnie zostać formalnie zatwierdzona przez Prezesa URE. Tu znów nasuwa się pytanie, czy także ewentualna umowa przedwstępna musiałaby zostać uprzednio zatwierdzona przez Prezesa URE – jeszcze przed złożeniem wniosku o udzielenie koncesji OGZ. Warto zauważyć, że swoje wątpliwości w tym zakresie wyraził również Prezes URE, co spowodowało obecnie brak możliwości zawarcia umowy przedwstępnej do umowy biletowej z PGNiG S.A., która spełniałaby warunki art. 33 ust. 1a ustawy prawo energetyczne.
Z powyższych względów, od 2 września 2016 r. faktycznie została ograniczona możliwość spełnienia przez nowy podmiot warunku z art. 33 ust. 1a ustawy prawo energetyczne, co było niezbędne do uzyskania koncesji OGZ. Potwierdza to w pełni fakt, że w okresie obowiązywania tego przepisu ww. brzmieniu, przez prawie 12 miesięcy Prezes URE nie wydał żadnej koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą. Miejmy nadzieję, w wyniku nowelizacji ustawy prawo energetyczne i usunięciu art. 33 ust. 1a czyli konieczności posiadania zapaswó lub umów przedwstępnych, przywrócona zostanie możliwość uzyskania koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą.
Na koniec rozważań warto również wskazać, że zgodnie ze zmienionym art. 35 ustawy prawo energetyczne i dodanym ust. 1a wniosek o udzielenie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą powinien określać wielkość średniodobowego planowanego przywozu w okresie od dnia jego rozpoczęcia do dnia 30 września następującego po rozpoczęciu przywozu. Zatem już na etapie udzielenia koncesji Prezes URE na podstawie prognozowanego przywozu ustali wielkość zapasów obowiązkowych, które należy utrzymywać od rozpoczęcia przywozu.
