W dniu 18 lipca opublikowana została w Dzienniku Ustaw ustawa z dnia 7 lipca 2017 r. nowelizująca ustawę o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz ustawę prawo energetyczne (dalej „ustawa o zapasach”)
Większość przepisów nowelizacji ustawy o zapasach wchodzi w życie w ciągu 14 dni od dnia jej ogłoszenia tj. od 2 sierpnia 2017 r. Część zmian wejdzie jednak w życie już z dniem następującym po dniu ogłoszenia i w tym miejscu warto podkreślić, że część tych przepisów zawiera nowe obowiązki dla przedsiębiorstw wykonujących działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą oraz dla podmiotów dokonujących przywozu gazu ziemnego z zagranicy lub też przewiduje konieczność podjęcia określonych działań przez te podmioty.
Poniżej przedstawiamy kalendarium zawierające najważniejsze daty związane z nowelizacją ustawy o zapasach:
Do dnia 5 sierpnia 2017 r.
- przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego, które nie utrzymywały zapasów na dzień 2 września 2016 r. – obowiązane są przedłożyć Prezesowi URE do weryfikacji informację o wielkości zapasów obowiązkowych na okres od dnia 1 października 2017 r. do dnia 30 września 2018 r. obliczoną na podstawie danych o wielkości przywozu gazu ziemnego wykonanego w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 czerwca 2017 r. – art. 3 nowelizacji ustawy o zapasach, który wszedł w życie 19 lipca 2017 r.
- przedsiębiorstwa energetyczne, które wykonywało działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym (w szczególności podmioty posiadające koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą), które nie zamierzają wykonywać działalności gospodarczej w zakresie obrotu gazem z zagranicą, zobowiązane są przedłożyć Prezesowi URE wniosek o cofnięcie koncesji. Jeżeli Prezes URE cofnie koncesję OGZ do dnia 1 października 2017 r. to wobec takiego przedsiębiorstwa energetycznego nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące obowiązku utrzymywania zapasów – art. 7 nowelizacji ustawy o zapasach, który wejdzie w życie 2 sierpnia 2017 r.
- podmioty dokonujące przywozu gazu ziemnego, które zamierzają zaprzestać przywozu gazu ziemnego z zagranicy (np. duzi odbiorcy przemysłowi sprowadzający gaz ziemny na własne potrzeby) do dnia 5 sierpnia 2017 r. powinni złożyć oświadczenie Prezesowi URE pod rygorem odpowiedzialności karnej o zaprzestaniu przywozu gazu ziemnego. Wobec takiego przedsiębiorstwa nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące obowiązku utrzymywania zapasów, czyli w roku gazowym 2017/2018 nie będzie zobowiązane do utrzymywania obowiązkowych zapasów. Oczywiście jeżeli w trakcie tego roku gazowego nie rozpocznie ponownie przywozu – art. 7 nowelizacji ustawy o zapasach, który wejdzie w życie 2 sierpnia 2017 r.
Jak trafnie wskazał Prezes URE w Komunikacie nr 50/2017[1] z dnia 21 lipca 2017 r.
„Analiza art. 7 ustawy o zmianie ustawy o zapasach oraz art. 37 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. w brzmieniu ustalonym przez ustawę o zmianie ustawy o zapasach (art. 3 nowelizacji ustawy o zapasach – przyp. autora) prowadzi zatem do wniosku, że przedsiębiorstwa oraz podmioty, które nie złożyły Prezesowi URE w terminie do dnia 5 sierpnia 2017 r., odpowiednio – wniosku o cofnięcie koncesji lub oświadczenia o zaprzestaniu przywozu gazu oraz w dniu 2 września 2016 r. nie utrzymywały zapasów obowiązkowych zapasu ziemnego, są obowiązane do przedłożenia informacji o wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego, o której mowa w ww. art. 37, pod rygorem sankcji wynikającej z art. 63 ust. 1 pkt 5c ustawy o zapasach. Dotyczy to także przypadków, gdy w okresie od dnia 1 stycznia br. do dnia 30 czerwca br. przedsiębiorstwa te oraz podmioty nie dokonały przywozu gazu ziemnego.”
Czyli do dnia 5 sierpnia br. ww. podmioty muszą podjąć określone działania, po wykonaniu których albo nie będą co do zasady podlegać obowiązkowi utrzymywania zapasów – poprzez cofnięcie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą albo złożenie oświadczenie o zaprzestaniu przywozu, albo też złożyć Prezesowi URE wniosek o weryfikację wielkości ustalonych zapasów na rok gazowy 2017/2018. Prezes URE podkreśla, że informacje o wielkości zapasów obowiązkowych należy złożyć również w sytuacja gdy ich wielkość będzie wynosić „zero”. Z powyższym również należy się w pełni zgodzić.
Przepis art. 7 nowelizacji ustawy o zapasach jest przepisem przejściowym i znajdzie zastosowanie tylko w tym roku. W kolejnych latach zgodnie z wprowadzonym do ustawy o zapasach art. 25 ust. 9 ww. podmioty będą miały obowiązek utrzymywania zapasów obowiązkowych w kolejnym roku gazowym nawet pomimo zaprzestania działalności.
„Przedsiębiorstwo energetyczne, które wykonywało działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot, który dokonywał jego przywozu, utrzymują zapasy obowiązkowe gazu ziemnego ustalone (…) w okresach, o których mowa w tych przepisach (czyli w roku gazowym następującym po roku dokonania przywozu – przyp. autora), także w przypadku odpowiednio, cofnięcia przez Prezesa URE koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą lub wygaśnięcia tej koncesji albo zaprzestania przywozu gazu ziemnego”.
Do dnia 10 września 2017 r.:
- przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego zamierzające utrzymywać zapasy gazu ziemnego na terenie RP zobowiązane są przedłożyć OSP informację o miejscu magazynowania gazu ziemnego – art. 6 nowelizacji ustawy o zapasach, który wszedł w życie 19 lipca 2017 r.
- przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego zamierzające utrzymywać zapasy gazu ziemnego poza terenem RP zobowiązane są przedłożyć OSP informacje o miejscu magazynowania gazu ziemnego oraz dokumenty umożliwiające weryfikację technicznych możliwości instalacji poza terenem RP – art. 6 nowelizacji ustawy o zapasach, który wszedł w życie 19 lipca 2017 r.
Do dnia 10 października 2017 r.
- przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego przedkłada Ministrowi Energii i Prezesowi URE informację o rzeczywistej wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego utrzymywanych w okresie od dnia 1 października 2017 r. do dnia 30 września 2018 r. oraz miejscu ich magazynowania, według stanu na dzień 1 października 2017 r. – art. 6 nowelizacji ustawy o zapasach, który wszedł w życie 19 lipca 2017 r.
W zakresie obowiązku przekazania ww. informacji powstaje pytanie czy podmiot, który nie złożył wniosku o cofnięcie koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą lub oświadczenia o zaprzestaniu przywozu a wielkość obowiązkowych zapasów na rok gazowy 2017/2018 ma ustaloną na poziomie „zero”, ma obowiązek złożyć ww. informację o rzeczywistej wielkości zapasów obowiązkowych. Wydaje się, że nie ma takiego obowiązku, jednakże sygnalizujemy, iż nie jest to jednoznaczne. Dyspozycja przepisu wskazuje wyraźnie na „przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przywozu gazu ziemnego”, a zgodnie z brzmieniem ustawy o zapasach określenie to dotyczy również podmiotów, które mają określone obowiązkowe zapasy na poziomie „zero”. Dodatkowo w przeszłości powstały spory w zakresie określenia kręgu podmiotów, które są zobowiązane do raportowania na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o zapasach. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu oraz z linią decyzyjną Prezesa URE pod obowiązek ww. raportowania podlegały również „przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmioty dokonujące przywozu gazu ziemnego”, które faktycznie nie dokonywały tego przywozu lub posiadały zwolnienie z obowiązku magazynowania. Szerzej w tym zakresie patrz:
Z powyższego względu wydaje się, że w przypadku braku stanowiska Prezesa URE w tym zakresie, warto dla bezpieczeństwa zaraportować Prezesowi URE brak utrzymywania zapasów oraz brak miejsca ich utrzymywania w terminie do 10 października 2017 r.
Jak widać, cześć przepisów przejściowych nowelizacji będzie kluczowa dla określenia sytuacji prawnej przedsiębiorstw energetycznych oraz podmiotów przywożących na rok gazowy 2017/2018 w zakresie utrzymywania zapasów obowiązkowych. Dodatkowo należy podkreślić, że przedsiębiorcom pozostało bardzo mało czasu na wykonanie ww. obowiązków i działań.
Autorzy: Kacper Skalski, Karolina Wcisło
[1] https://www.ure.gov.pl/pl/urzad/informacje-ogolne/aktualnosci/7134,Do-5-sierpnia-br-obowiazek-przekazania-do-Prezesa-URE-informacji-o-wielkosci-utr.html
