Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (“Ustawa AML”) określa nie tylko zasady i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, ale zawiera w sobie szereg przepisów, które pozwalają organom nadzoru nakładać na instytucje obowiązane sankcje administracyjne za naruszenie określonych ustawowych obowiązków.
Zgodnie z art. 151 ust. 1 Ustawy AML, Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) w zakresie naruszeń stwierdzonych w wyniku kontroli instytucji obowiązanych nakłada w drodze decyzji karę administracyjną. Do katalogu kar, które może nałożyć GIIF, należą:
- publikacja informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy przez tę instytucję w BIP na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych;
- nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności;
- kara pieniężna.
Karę pieniężną nakłada się według następujących zasad:
- do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro;
- w przypadku instytucji obowiązanych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1–5, 7–11, 24 i 25 Ustawy AML (m.in. banki, SKOK-i, firmy inwestycyjne, krajowe instytucje płatnicze czy fundusze inwestycyjne), i które są:
- osobą fizyczną – do wysokości 20 868 500 zł;
- osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej – do wysokości równowartości kwoty 5 000 000 euro albo do wysokości 10% obrotu wykazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy lub w ostatnim skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy – w przypadku instytucji objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym grupy kapitałowej.
Co ważne, instytucja obowiązana, która narusza obowiązki przywoływane w art. 147-149 Ustawy AML, podlega karze administracyjnej (liczba pojedyncza), a więc GIIF może nałożyć tylko jedną z ww. kar administracyjnych w przypadku stwierdzenia naruszeń.
Zgodnie z art. 152 ust. 1 Ustawy AML GIIF publikuje w BIP na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych informacje m.in. o wydaniu ostatecznej decyzji w sprawie nałożenia kary administracyjnej. Dotychczas na ww. Stronie opublikowano 10 informacji o nałożeniu kar administracyjnych przez GIIF.
Wnioski z analizy:
- GIIF nakładał tylko kary pieniężne,
- Instytucje obowiązane nie wnosiły skarg na decyzje GIIF,
- Najniższa kara w wynosiła 500 zł, najwyższa natomiast 18.500 zł. Średnia wysokości kar nakładanych przez GIIF wynosi 4.578 zł,
- Najwięcej kar nałożono na podmioty z Warszawy,
- Wysokość nakładanych kar zdecydowanie oscylowała w dolnych granicach,
- najwięcej kar zostało nałożonych na spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (3). Ponadto kary nakładano na osoby wykonujące zawody prawnicze (adwokat, notariusz), fundację, agencję nieruchomości czy osobę prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą,
- Najczęściej karano za:
- brak wyznaczenia “AML Officera” (pracownika, o którym mowa w art. 8 Ustawy AML),
- nieprawidłowości w stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego (art. 33 i nast. Ustawy AML),
- brak wdrożenia wewnętrznej procedury AML (art. 50 Ustawy AML) czy procedury whistleblowing (art. 53 Ustawy AML);
- naruszenia przepisów rozporządzenia 2015/847 (informacje towarzyszące transferom środków pieniężnych – dotyczy dostawców usług płatniczych),
- naruszenie obowiązku szkoleniowego z zakresu AML (art. 52 Ustawy AML),
- brak sporządzenia oceny ryzyka instytucji obowiązanej (art. 27 Ustawy AML),
- zaniechania w przekazywaniu zawiadomień o transakcjach (art. 74 Ustawy AML).
Autor: Aleksander Wasiak, Associate w Raczyński Skalski & Partners Radcowie Prawni Adwokaci
