Zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (dalej: „Ustawa OZE”), na przedsiębiorstwie energetycznym zajmującym się w obszarze danej sieci ciepłowniczej obrotem ciepła lub jego wytwarzaniem i sprzedażą, ciąży obowiązek zakupu ciepła wytwarzanego w przyłączonych do tej sieci instalacjach OZE.
Obecnie trwają prace legislacyjne na projektem rozporządzenia określającego szczegółowy zakres obowiązku i warunków technicznych zakupu ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz warunków przyłączania instalacji do sieci (dalej: „Rozporządzenie w sprawie zakupu ciepła”) – projekt po przeprowadzeniu konsultacji publicznych i międzyresortowych został przekazany do Komisji prawniczej).
Warto podkreślić, że projekt Rozporządzenie w sprawie zakupu ciepła przewiduje wprost zasadę pierwszeństwa zakupu ciepła z określonych instalacji odnawialnego źródła energii (OZE) przed zakupem ciepła z innych źródeł. Obowiązek zakupu ciepła z odnawialnego źródła energii nie ma jednak charakteru bezwzględnego – podlega on ustawowym ograniczeniom i jest obwarowany określonymi warunkami.
Jakie są warunki zakupu ciepła z OZE?
Zgodnie z Ustawą OZE, obowiązek zakupu ciepła dotyczy dwóch rodzajów instalacji:
1) instalacji termicznego przekształcania odpadów (ITPO);
2) instalacji odnawialnego źródła energii, innych niż ITPO, wytworzonego z odnawialnych źródeł energii z wyłączeniem ciepła wytworzonego w instalacjach spalania wielopaliwowego innego niż ciepło użytkowe wytworzone w wysokosprawnej kogeneracji.
Zgodnie z projektem Rozporządzenia w sprawie zakupu ciepła obowiązek zakupu jest ograniczony tylko do ilości ciepła odpowiadającemu zapotrzebowaniu odbiorców końcowych przyłączonych do sieci danego przedsiębiorstwa ciepłowniczego. W pierwszej kolejności należy zatem określić jakie jest zapotrzebowanie odbiorców lokalnego przedsiębiorstwa ciepłowniczego, gdyż tylko do wartości tego wolumenu powstanie obowiązek zakupu ciepła wytworzonego z odnawialnego źródła energii przez daną instalację OZE.
Dodatkowo projekt Rozporządzenia w sprawie zakupu ciepła zakłada, iż w przypadku, gdy ciepło zostanie wytworzone w instalacji, w której są spalane biomasa, biopłyny, biogaz lub biogaz rolniczy wspólnie z innymi paliwami,obowiązek zakupu dotyczy jedynie części wytworzonego ciepła, odpowiadającej wartości energetycznej biomasy, biopłynów, biogazu lub biogazu rolniczego w łącznej wartości energetycznej wszystkich paliw zużytych do wytworzenia ciepła w tej instalacji. W powyższym zakresie pojawia się wątpliwość, w jaki sposób miałoby być wydzielone ciepło podlegające zakupowi, skoro jest to jeden strumień energii cieplnej.
Warto wskazać, że projektRozporządzenia w sprawie zakupu ciepła pomija szereg problemów praktycznych, m.in. brak zapisów o sposobie określania, która instalacja OZE ma pierwszeństwo sprzedaży ciepła na terenie danej sieci ciepłowniczej lub też jaki powinien być udział poszczególnych wytwórców w sprzedaży ciepła w przypadku kilku instalacji OZE lub ITPO przyłączonych do sieci lokalnego przedsiębiorstwa ciepłowniczego. Taki problem wystąpi szczególnie w sytuacji gdy łączny wolumen wytwarzanego ciepła na obszarze danej sieci ciepłowniczej przekroczy wartość, którą przedsiębiorstwo ciepłownicze zobowiązane jest odebrać.
Po jakiej cenie odbywać się będzie zakup ciepła z instalacji OZE?
Zgodnie z projektem Rozporządzenia w sprawie zakupu ciepła, rozliczenie za zakup ciepła z instalacji OZE odbywać się będzie na podstawie taryfy wytwórcy ciepła, zatwierdzonej przez Prezesa URE. Co do zasady, wytwórca będzie więc zobowiązany do skalkulowania oraz przedłożenia Prezesowi URE taryfy do zatwierdzenia, co według zamysłu ustawodawcy ma zapewnić pokrycie kosztów uzasadnionych dla tych instalacji.
Warto jednak zaznaczyć, że wytwórcy ciepła z OZE o mocy do 5 MW nie mają obowiązku zatwierdzania swojej taryfy przez Prezesa URE (jako podmioty niepodlegające koncesjonowaniu). Wydaje się jednak, że z punktu widzenia celowościowego, nawet wytwórcy nieobjęci przedmiotowym obowiązkiem, w celu ustalenia ceny obowiązkowego zakupu ciepła powinni przedkładać taryfy do zatwierdzenia, aby nie doprowadzić do sprzedaży ciepła po nieuzasadnionych i nierynkowych cenach, które w dalszej kolejności przełożą się na wzrost cen ciepła dla odbiorcy końcowego. Ustawodawca w projekcie Rozporządzenia w sprawie zakupu ciepła nie odnosi się w żaden sposób do tego zagadnienia. Kwestia ta jako kluczowa dla wytwórców ciepła z OZE jest cały czas przedmiotem prac legislacyjnych i może ulec zmianie – zwłaszcza wobec licznych uwag krytycznych zgłoszonych w konsultacjach publicznych.
Co zrobić w przypadku odmowy zakupu ciepła z OZE przez lokalne przedsiębiorstwo ciepłownicze?
W przypadku gdy spełnione są ustawowe i techniczne warunki do zakupu ciepła z instalacji OZE, a przedsiębiorstwo ciepłownicze odmówi przyłączenia instalacji do sieci lub zawarcia umowy sprzedaży obejmującej zakup ciepła wytworzony w instalacji OZE, wytwórca może zwrócić się do Prezesa URE o rozstrzygnięcie powstałego sporu, w trybie art. 8 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne. W tym celu należy złożyć do Prezesa URE pisemny, udokumentowany, wniosek o rozstrzygnięcie powstałego sporu.
Prezes URE posiada kompetencję do rozstrzygnięcia sporu m.in. w zakresie:
- odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci (odmowy przyłączenia w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii);
- odmowy zwiększenia mocy przyłączeniowej instalacji OZE;
- odmowy zawarcia umowy sprzedaży ciepła wytwarzanego w instalacji OZE.
Rozstrzygnięcie powstałego sporu następuje po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w formie decyzji administracyjnej , od której służy każdej ze stron odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Prezes URE może również wydać tymczasowe postanowienie, które określi zasady i warunki zakupu ciepła do czas wydania finalnej decyzji administracyjnej.
Warto wskazać, że Prezes URE jest uprawniony nie tylko do rozstrzygnięcia kwestii, czy na danym przedsiębiorstwie energetycznym ciąży obowiązek zawarcia określonej umowy lecz także – w przypadku braku osiągnięcia porozumienia pomiędzy stronami odnośnie warunków umowy zakupu ciepła– Prezes URE jest uprawniony do ukształtowania jej treści.
Jak widać, w projekcie Rozporządzenia w sprawie zakupu ciepła pozostało jeszcze kilka kwestii które należy dopracować przed jego wejściem w życie. Będziemy Państwa na bieżąco informować o postępach prac legislacyjnych.
