Instalacje OZE nieprzerwanie cieszą się popularnością, nie tylko wśród gospodarstw domowych, ale także wśród przedsiębiorców. Wielu z nich decyduje się na budowę źródeł odnawialnych w celu częściowego zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną tzw. obiektów komercyjnych, czyli np. galerii handlowych, magazynów wielkopowierzchniowych, biurowców czy parków technologicznych. Obowiązujące przepisy pozwalają na wdrożenie co najmniej kilku modeli korzystania z energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach OZE przez najemców czy dzierżawców w obiektach komercyjnych. Oto najważniejsze kwestie, o których warto pamiętać przy budowie odnawialnego źródła energii dla obiektu komercyjnego.
1. Status odbiorcy
Najemca powierzchni użytkowej w obiekcie komercyjnym z reguły nie posiada statusu odbiorcy końcowego w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, ponieważ nie jest przyłączony do sieci elektroenergetycznej, a jedynie do sieci wewnętrznej obiektu (art. 3 pkt 13a). Oznacza to, że dostarczanie i rozliczanie energii elektrycznej następuje na podstawie wskazań podliczników. W takim wypadku można rozważyć albo przebudowę sieci wewnętrznej i umożliwienie najemcy uzyskanie odrębnego przyłącza albo zastosować tzw. model umownego udostępnienia instalacji. Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety, ale są konieczne, aby najemca mógł zgodnie z prawem korzystać z energii elektrycznej z instalacji OZE.
2. Refakturowanie kosztów – zasady
Według ugruntowanego stanowiska Prezesa URE (por. komunikat nr 11/2018 z 1 lutego 2018 r.) refaktura kosztów za zużytą energię elektryczną powinna zawsze być stosowana w proporcji 1:1:, czyli te koszty – i tylko te – które poniósł odbiorca końcowy (zarządca lub właściciel obiektu) powinny być przeniesione na najemcę (odbiorcę rzeczywistego) w celu rozliczenia dostaw, zgodnie ze wskazaniem podliczników. Jak wyjaśnił Prezes URE w przywołanym wyżej komunikacie: W wyżej opisanym przypadku odbiorca (tj. właściciel lub zarządca budynku, w którym znajdują się lokale mieszkalne i użytkowe, zamieszkane lub użytkowane przez inne podmioty niebędące odbiorcami), po pierwsze, rozlicza te koszty w opłatach pobieranych od tych podmiotów, po drugie, wysokość tych opłat musi być ustalana tak, aby zapewniała wyłącznie pokrycie rozliczanych kosztów. Odbiorca taki nie ma prawa „zarabiać” na rozliczaniu kosztów zużycia energii elektrycznej. W przeciwnym razie prowadzenie rozliczeń mogłoby nosić cechy właściwe dla działalności gospodarczej z zakresu obrotu energią, a zawarta umowa sprzedaży świadczyłaby o konieczności wdrożenia mechanizmów umożliwiających odbiorcy prawo zmiany sprzedawcy.
Nie ulega zatem wątpliwości, że refaktura kosztów nie może być dla właściciela czy zarządcy obiektu źródłem dodatkowego zarobku, ponieważ wiązałoby się to z bardzo wysokim ryzykiem regulacyjnym w postaci stwierdzenia, że prowadzona działalność spełnia kryteria obrotu energią elektryczną, dla której niezbędne jest uzyskanie koncesji.
3. Korzystanie z energii z instalacji OZE – wymogi
Choć wariantów korzystania z energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE jest wiele, to wszystkie modele mają pewne cechy wspólne. Przede wszystkim:
- instalacja musi być wybudowana i uruchomiona zgodnie z przepisami prawa, wiedzą techniczną i zasadami bezpieczeństwa,
- instalacja musi mieć połączenie z siecią elektroenergetyczną albo z siecią wewnętrzną. Nawet w przypadku tzw. instalacji wyspowej, jeśli wytwarzana energia ma być udostępniana najemcom, to przepływ energii musi być mierzalny za pomocą podliczników,
- należy oszacować, czy ilość energii elektrycznej wytwarzanej w instalacji OZE jest w stanie zaspokoić całość, czy tylko część zapotrzebowania najemców. W tym drugim przypadku niezbędne będzie zastosowanie refaktury albo zawarcie umowy sprzedaży i umowy dystrybucyjnej, o ile najemca posiada status odbiorcy końcowego.
4. Szerokie możliwości dla wytwórcy
Przepisy prawa energetycznego są naprawdę elastyczne, jeśli chodzi o możliwości ułożenia relacji umownej między wytwórcą (właścicielem instalacji), a odbiorcą (najemcą w obiekcie komercyjnym). Do najważniejszych modeli należą:
- zamknięty system dystrybucyjny – przeznaczony dla dużych obiektów, w których właściciel sieci zużywa przeważającą część energii elektrycznej. Model pozwala na czerpanie przychodów zarówno ze sprzedaży jak i dystrybucji energii elektrycznej, ale wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu obowiązków prawnych. Więcej o zamkniętym systemie dystrybucyjnym można przeczytać w tym wpisie
- linia bezpośrednia – warta rozważenia w przypadku, gdy obiekt komercyjny posiada potencjał na instalację o dużej mocy, a jednocześnie jeden z najemców albo podmiot działający niedaleko instalacji ma znaczne zapotrzebowanie na energię elektryczną. O szczegółach funkcjonowania linii bezpośredniej pisaliśmy w naszym artykule PPA – umowy sprzedaży energii elektrycznej zawierane między wytwórcą a odbiorcą, mogą odbywać się przy pośrednictwie spółek obrotu. Wymagane jest jednak, aby najemcy w obiekcie komercyjnym posiadali status odbiorcy;
- korzystanie z instalacji na podstawie umowy – rozwiązanie nie wymaga, aby najemcy posiadali status odbiorcy i pozwala na pobieranie przez najemców energii wytworzonej w instalacji OZE, jednak konieczne jest odpowiednie ułożenie stosunku umownego między właścicielem instalacji a najemcom, by zminimalizować ryzyka regulacyjne;
- model liberalny – właściciel instalacji sprzedaje energię elektryczną z instalacji OZE do spółki obrotu, a najemca, który posiada status odbiorcy, może, ale nie musi zawierać umowy z właścicielem na zakup energii elektrycznej. W tym modelu każdy z podmiotów samodzielnie zarządza swoim zapotrzebowaniem/generacją energii elektrycznej.
Niezależnie od aspektów prawnych warto pamiętać, że każdy z modeli ma także swoje konsekwencje finansowe i organizacyjne. Przed rozpoczęciem inwestycji konieczne jest zweryfikowanie wszystkich czynników i założeń, aby wybrać optymalne rozwiązanie.
