Wykaz odbiorców przemysłowych, o którym mowa w art. 189 (obecnie 52 ust. 4) ustawy o odnawialnych źródłach energii (dalej: „ustawa OZE”), ogłaszany jest przez Prezesa URE do dnia 31 grudnia danego roku i zawiera listę podmiotów – odbiorców przemysłowych, którzy będą mogli skorzystać z ulg przewidzianych w ustawie OZE.
Jak wynika z praktyki, nie wszystkie wnioski o umieszczenie w wykazie zostają uwzględnione przez Prezesa URE. Dodatkowo, istnieje także możliwość następczego usunięcia odbiorcy z wykazu – nawet po uprzedniej pozytywnej weryfikacji – na skutek umieszczenia takiego podmiotu na liście podmiotów objętych sankcją określoną w art. art. 55 lub 188 ust. 15 ustawy OZE, a zatem takich, które albo nie przekazały informacji sprawozdawczej określonej w art. 54 ustawy OZE w terminie, podały w niej nieprawdziwe dane lub okazało się, że nie spełniają określonych w ustawie warunków i w konsekwencji nie mogą skorzystać z ulg przewidzianych dla odbiorców przemysłowych w latach 2016-2020.
Jak wiadomo status odbiorcy przemysłowego uprawnia do korzystania z ulgi w zielonych certyfikatach oraz zniżki w opłacie OZE, stąd nieprzyznanie statusu odbiorcy przemysłowego lub umieszczenie podmiotu na tzw. czarnej liście (art. 55 lub 188 ust. 15 ustawy OZE) skutkuje utratą znacznych oszczędności.
Od początku wprowadzenie statusu odbiorcy przemysłowego istniały różne poglądy, w jaki sposób podmiot, który bezpodstawnie został nieuwzględniony lub usunięty z wykazu odbiorców przemysłowych, może dochodzić swoich praw.
Charakter prawny wykazu odbiorców przemysłowych – czy wykaz stanowi decyzję administracyjną?
Prezes URE przyjmuje, że opublikowanie wykazu odbiorców przemysłowych stanowi czynność materialno-techniczną. Jednocześnie ani ustawa OZE ani ustawa Prawo energetyczne nie zawierają szczególnej procedury odwoławczej od wykazu odbiorców przemysłowych. Kwalifikacja wykazu jako decyzji jest o tyle istotna gdyż, zgodnie z obowiązującymi przepisami, od decyzji Prezesa URE służy odwołanie do Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie (dalej: „SOKiK”). Należy zastanowić się jednak, czy dokument „wykaz odbiorców przemysłowych” może zostać uznany za decyzję administracyjną? W sensie ścisłym i literalnym – zapewne nie. W rzeczywistości jednak należy zauważyć, że wykaz ma charakter zbliżony do decyzji administracyjnej. Prezes URE publikując wykaz, nadaje bowiem umieszczonym w nim podmiotom pewne indywidualne uprawnienia. Co więcej, Prezes URE w praktyce weryfikuje składane wnioski, ocenia ich poprawność oraz finalnie decyduje czy dany podmiot spełnia albo nie spełnia przesłanek do uzyskania statusu odbiorcy przemysłowego.
Na tle wątpliwości czy wykaz odbiorców przemysłowych stanowi decyzję administracyjną jednoznacznie wypowiedział się SOKIK, który przesądził o niedopuszczalności takiej drogi odwoławczej. W postanowieniu z dnia 30 maja 2016 r. (sygn. akt XVII AmE 87/15) sąd ten stwierdził, że opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej Prezesa URE informacja wraz z wykazem odbiorców przemysłowych, którzy złożyli oświadczenie, o którym mowa w art. 188 ust. 4 ustawy OZE nie zawiera koniecznych elementów składowych decyzji, przewidzianych w art. 107 § 1 k.p.a. Jeżeli więc zarówno informacja Prezesa URE, jak i sam wykaz odbiorców przemysłowych nie zawiera koniecznych elementów składowych decyzji administracyjnej, to nie stanowi on decyzji administracyjnej, a stronie nie przysługuje od nich odwołanie.
Biorąc powyższe pod uwagę powstaje pytanie jak w takiej sytuacji odbiorca przemysłowy może dochodzić swoich praw w przypadku nie umieszczenia przedsiębiorstwa w wykazie odbiorców przemysłowych?
Sporządzenie wykazu odbiorców przemysłowych jako czynność z zakresu administracji publicznej
Alternatywą dla drogi odwoławczej do SOKiK jest zaskarżenie wykazu odbiorców przemysłowych w trybie przepisów ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: „p.p.s.a.”), przy założeniu, że informacja Prezesa URE wraz z wykazem odbiorców przemysłowych stanowi tzw. czynność z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa, w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Zakwalifikowanie wykazu do grona takich czynności implikuje jednocześnie możliwość poddania wykazu odbiorców przemysłowych kontroli sądowo-administracyjnej.
O dopuszczalności takiej drogi przesądził Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 28 czerwca 2016 r. (sygn. akt II GSK 2822/16), w którym stwierdził, iż sporządzenie wykazu odbiorców przemysłowych jest sprawą z zakresu administracji publicznej. Zdaniem NSA, nie ma znaczenia, że wykaz może obejmować wiele podmiotów, ponieważ umieszczenie albo pominięcie w wykazie określonego podmiotu stanowi dla niego indywidualne rozstrzygnięcie. W ocenie NSA, wykaz odbiorców przemysłowych jest aktem z zakresu administracji publicznej dotyczącym uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Zatem dopuszczalną drogą zaskarżenia faktu nieumieszczenia w wykazie odbiorców przemysłowych powinno być wniesienie skargi do sądu administracyjnego. Per anolgiem wydaje się, że ta sam droga powinna być stosowana w zakresie umieszczenia podmiotu na tzw. czarnej liście (art. 55 lub 188 ust. 15 ustawy OZE) Prezesa URE zawierającej wykaz podmiotów nie mogących skorzystać z ulgi dla odbiorców przemysłowych.
Jaki tryb zaskarżenia wykazu po nowelizacji postępowania administracyjnego?
Należy mieć na uwadze, że w brzmieniu przepisów p.p.s.a. obowiązującym do dnia 31 maja 2017 r., przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego konieczne było uprzednie wezwanie właściwego organu (Prezesa URE) do usunięcia naruszeń prawa, zgodnie z dotychczasowym art. 57 §1 pkt 4 p.p.s.a., co niewątpliwie wydłużało cały proces odwoławczy.
Nowelizacja procedury administracyjnej, która weszła w życie 1 czerwca 2017 r. upraszcza tryb zaskarżenia decyzji lub innego aktu administracji, poprzez zniesienie wymogu wzywania do usunięcia naruszeń prawa. W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 czerwca br. skuteczną drogą zaskarżenia na fakt bezpodstawnego nieumieszczenia danego podmiotu w wykazie odbiorców przemysłowych będzie zatem złożenie skargi bezpośrednio do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Termin ten rozpoczyna swój bieg od doręczenia danemu podmiotowi informacji o nieumieszczeniu go w wykazie (co do zasady data publikacji wykazu) lub informacji o umieszczeniu go na liście podmiotów objętych sankcją określoną w art. 55 lub 188 ust. 15 ustawy OZE.
