13 maja 2024 r. Komisja Europejska opublikowała na swojej stronie internetowej rekomendacje i wytyczne dotyczące organizacji aukcji dla energii odnawialnej. Poniżej przedstawiamy podsumowanie tych rekomendacji, wraz z naszą opinią na temat ich potencjalnego wpływu na działalność Wytwórców.
Jednym z głównych celów Unii Europejskiej jest osiągnięcie zakładanych rezultatów w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz podwojenie istniejącej mocy zainstalowanej do 2030 r. Aby zrealizować ten cel, Unia planuje wdrożenie nowych zasad dotyczących aukcji na odnawialne źródła energii, ponieważ prawidłowo przeprowadzone aukcje mogą odegrać kluczową rolę w osiągnięciu zamierzonych rezultatów.
1. Przyczynianie się do szybkiego, wydajnego i zrównoważonego wdrażania odnawialnych źródeł energii oraz zapewnianie wartości dla sektora.
Państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny aktywnie wspierać efektywne i zrównoważone wdrażanie energii odnawialnej, ponieważ jedynie poprzez wspólne działania możliwe jest osiągnięcie założonych celów w zakresie dekarbonizacji całej Unii. W celu umożliwienia wytwórcom należytego przygotowania się do udziału w aukcjach, właściwe organy powinny uprzednio udostępnić szczegółowy harmonogram aukcji. Optymalnym rozwiązaniem byłoby opublikowanie takiego harmonogramu obejmującego najbliższe pięć lat, wraz z precyzyjnymi oczekiwaniami dotyczącymi inwestycji, budżetu oraz innych istotnych informacji. Harmonogram ten powinien mieć charakter wiążący, co oznacza, że założenia dotyczące aukcji nie powinny być modyfikowane w późniejszym czasie.
Ponadto, harmonogram ten powinien być dostępny na interaktywnej platformie unijnej, utworzonej przez Komisję Europejską i udostępnionej przez państwa członkowskie. Dodatkowo, terminy realizacji projektów odnawialnych źródeł energii powinny uwzględniać ryzyko ewentualnych opóźnień w realizacji inwestycji.
Komentarz:
W naszej ocenie, harmonogram taki bez wątpienia ułatwi wytwórcom przygotowania do systemu aukcyjnego. Znając szczegółowe wytyczne dotyczące inwestycji, wytwórcy będą mogli z wyprzedzeniem zaplanować zakup niezbędnych komponentów infrastruktury OZE. Uwzględnienie ryzyka opóźnień w realizacji inwestycji z pewnością zmniejszy obciążenia i stres związany z koniecznością dotrzymania krótkich terminów.
2. Upewnienie się, że plan aukcji gwarantuje konkurencyjny proces składania ofert.
Aukcje powinny być zorganizowane w sposób zapewniający konkurencyjny proces składania ofert. Oznacza to, że aukcje muszą przebiegać w sposób otwarty, niedyskryminujący, efektywny kosztowo, przejrzysty i zrozumiały.
Zdaniem Komisji Europejskiej sześć tygodni powinno być wystarczającym okresem na zapoznanie się z kryteriami aukcji. Jednakże w przypadku bardziej złożonych inwestycji uczestnikom aukcji należy zapewnić dodatkowy czas. Ponadto, określenie budżetu i wolumenu aukcji powinno być przeprowadzone w taki sposób, aby liczba zwycięskich ofert była wystarczająco duża, co zagwarantuje skuteczną konkurencję.
Komentarz:
Naszym zdaniem takie rekomendacje bez wątpienia wspomogą uczestników, zapewniając im jasne zasady i warunki aukcji. Wytwórcy będą mogli z łatwością zapoznać się z harmonogramem oraz będą mieli wystarczająco dużo czasu na spełnienie wymogów dotyczących ich inwestycji.
3. Zapewnienie pewności prawnej
Pewność aukcji co do zgodności z prawem jest kluczowa dla osiągnięcia zamierzonych celów Unii Europejskiej. Brak tej pewności może prowadzić do niepotrzebnych opóźnień w realizacji inwestycji, co w konsekwencji przełoży się na opóźnienia w realizacji ambitnych celów UE. Ponadto, brak pewności prawnej może podważyć zaufanie inwestorów do aukcji, co z kolei może negatywnie wpłynąć na tempo wdrażania odnawialnych źródeł energii. Zasady aukcji muszą być jednoznaczne, aby zapewnić wytwórcom obiektywność, przejrzystość oraz niedyskryminacyjny charakter przetargu.
W przypadku stosowania przez państwa członkowskie kryteriów pozacenowych, muszą one być dobrze znane wszystkim uczestnikom przed rozpoczęciem aukcji. Kryteria te powinny być także weryfikowane pod względem zgodności z prawem. Opracowanie i stosowanie kryteriów pozacenowych również powinno odbywać się w sposób zapewniający ich obiektywność, przejrzystość, niedyskryminacyjny charakter oraz pełną zgodność z obowiązującymi przepisami prawa.
Komentarz:
W naszej ocenie, powyższe rekomendacje Unii Europejskiej zapewnią uczestnikom aukcji gwarancję, że procesy przetargowe są zgodne z prawem. To z kolei zwiększy zaufanie i pewność inwestorów co do prawidłowości przebiegu aukcji, co jest kluczowe dla skutecznego wdrażania odnawialnych źródeł energii.
4. Dostosowanie złożoności projektu przetargu do dojrzałości rynku
Prostota aukcji odgrywa kluczową rolę w procesie dekarbonizacji Unii Europejskiej. Proste zasady umożliwią uczestnictwo w aukcjach nie tylko bardziej doświadczonym inwestorom, ale również zachęcą nowych uczestników, co zwiększy ilość odnawialnych źródeł energii, zgodnie z celami UE. Komisja Europejska podkreśla, że jasne i proste zasady zmniejszają również ryzyko związane z niezgodnością z prawem.
Ponadto, państwa członkowskie, które nie mają jeszcze doświadczenia w sektorze odnawialnych źródeł energii, będą miały ułatwione zadanie we wprowadzeniu tych technologii dzięki przejrzystym i prostym zasadom aukcji, co zwiększa ich szanse na sukces. Zbyt rygorystyczne warunki mogą jedynie prowadzić do zwiększenia kosztów oraz obciążyć technologiczne inwestycje, co może ograniczyć konkurencję.
Komentarz:
W naszej ocenie, taka rekomendacja przyczyni się do zwiększenia liczby uczestników, w tym najmniej doświadczonych w aukcjach. Jasne i czytelne zasady zapewnią inwestorom pewność co do prawidłowości przebiegu aukcji, eliminując niejasności i wątpliwości dotyczące regulaminów.
5. Zaangażowanie uczestników rynku i ekspertów na wczesnym etapie i w trakcie procesu projektowania aukcji
Dostosowanie aukcji do rzeczywistych warunków rynkowych zapewni jej pomyślne przeprowadzenie. Kluczowym aspektem jest zaangażowanie uczestników rynku oraz ekspertów w proces opracowywania specyfikacji aukcji. Realizowanie projektów, kryteria pozacenowe czy oferty powinny prowadzić do konkurencyjnego procesu składania ofert.
Realizacja powyższego może być osiągnięta poprzez konsultacje z zainteresowanymi stronami, takie jak dialog rynkowy czy konsultacje publiczne z przedstawicielami branży oraz inwestorami.
Po rozpoczęciu aukcji istotne jest, aby państwa członkowskie aktywnie odpowiadały na pytania potencjalnych oferentów i udostępniały informacje wszystkim zainteresowanym. Właściwa, a przede wszystkim terminowa komunikacja z uczestnikami rynku znacząco zwiększa szanse na pomyślny wynik aukcji oraz buduje zaufanie do procesu przetargowego.
Komentarz:
W naszej ocenie takie konsultacje publiczne wspomogą inwestorów i zachęcą ich do kształtowania systemu aukcyjnego. Prawidłowa współpraca między np. URE a uczestnikami wspomoże rozwiać wątpliwości związane z aukcjami i np. prawidłowym skompletowaniem dokumentów. Wobec czego jest to dla uczestników bez wątpienia dużym ułatwieniem.
6. Harmonizacja struktury aukcji w celu obniżenia kosztów transakcyjnych
Z powodu wprowadzania różnych modeli systemu aukcyjnego w każdym Państwie Członkowskim przy wprowadzaniu OZE generowane są dodatkowe niepotrzebne koszty. W rezultacie inwestycje są droższe powodując przy tym ograniczenia sprawiedliwej konkurencji między inwestorami. Różnice w konstrukcji inwestycji OZE powodują, że łańcuch dostaw też jest różnorodny co według KE źle przyczynia się do ustalania kryteriów pozacenowych jak np. jakoś.
Bez wątpienia każdy inwestor powinien mieć swobodę w tworzeniu OZE i przy wybieraniu produktów. Niemniej ważnym jest, aby dostosować potrzeby każdego państwa co do jego rozwoju czy możliwości.
Komentarz:
Naszym zdaniem bez wątpienia organiczny to wprowadzanie do kraju słabych jakościowo instalacji OZE, zapewniając uczestników, że każdy jest równy i winien mieć te same warunki co do wyboru produktów.
7. Kryteria pozacenowe
Uwzględnienie kryteriów pozacenowych np. kryterium jakościowe pozwoli osiągnąć niską cenę a wysoką jakość. Przytoczone, ma na celu zachęcenie wytwórców do osiągania lepszych wyników tworzenia instalacji OZE. Dobrze byłoby osiągnąć niską cenę a wysoką jakość. Włączenie kryteriów pozacenowych pozwala realizować cele, których nie można osiągnąć z powodu wysokich cen. Kryteria te pozwolą również na realizację kilku celów jak np. dobre jakościowo instalacje przyjazne środowisku. Jednymi z celów dot. ochrony środowiska jest m.in. unikanie kolizji farm wiatrowych z ptakami.
Kryteria pozacenowe wymienione przez KE:
– Zrównoważony rozwój i ochrona środowiska
– Innowacyjność
– Integracja systemów energetycznych
– Cyberbezpieczeństwo i międzynarodowy transfer danych
– Wkład w odporność
– Zatwierdzenie kodeksu odpowiedzialnego postępowania w biznesie
– Korzyści dla społeczności lokalnych
KE zwróciła uwagę, że Pastwa Członkowskie stosują kryteria pozacenowe tylko jako kryteria wstępnej kwalifikacji do aukcji, a następnie kluczową rolę odgrywa tylko cena. Zdaniem KE równoważony rozwój i ochrona środowiskowa należą do równie ważnych kryteriów i winny być one uwzględniane.
Komentarz:
W naszej opinii wprowadzenie nowych kryteriów pozacenowych może znacząco wpłynąć na system aukcyjny, wprowadzając dodatkowe zasady, które będą musiały być uwzględniane przy wyborze instalacji. Integracja tych kryteriów wymaga od uczestników aukcji nie tylko konkurencyjności cenowej, ale także spełnienia wysokich standardów jakościowych i środowiskowych co w konsekwencji może prowadzić do większego zaangażowania inwestorów.
8. Środki zachęcające do pełnego i terminowego ukończenia projektów
Zasady przetargów powinny być przygotowane tak, aby promować wysoką realizację projektów. Komisja Europejska planuje wprowadzić dodatkowe środki, które, w jej opinii, będą skutecznie zachęcać do ukończenia inwestycji w odnawialne źródła energii. Jednym z takich środków jest indeksacja cen, która ma na celu złagodzenie lub pokrycie ryzyka uczestnika aukcji. Dzięki temu zmniejszy się ryzyko niepowodzenia projektu lub jego porzucenie przez Wytwórcę.
Indeksacja cen stanowi narzędzie, które pozwala na korektę cen zgodnie z np.: określonym wskaźnikiem inflacyjnym. Mechanizm ten zapewnia stabilność finansową i pewność, że projekt będzie mógł być zrealizowany, mimo zmiany kosztów podczas realizacji. Kolejnym istotnym środkiem, który KE planuje wprowadzić, są kary za niedotrzymanie zobowiązań związanych z realizacją projektów.
Komentarz:
Naszym zdaniem wprowadzenie indeksacji cen zapewni inwestorów, że nie muszą się obawiać o rynek i mogą śmiało inwestować bez obawy, o wysokie ceny. Pomoże to zwiększyć skuteczność realizacji projektów OZE. System kar może nie wydawać się zachęcający, natomiast wyżej wspomniana rekomendacja dot. wydłużenia czasu realizacji terminów może spowodować, że kary nie będą tak często przyznawane, jak obawiają się uczestnicy.
9. Oferta ujemna
Oferta ujemna występuje w sytuacji, kiedy inwestor zobowiązuje się zapłacić państwu za możliwość realizacji projektu odnawialnych źródeł energii. Komisja Europejska podaje przykład, w którym inwestor, chcąc zbudować morską farmę wiatrową, opłaca czynsz lub dzierżawi dno morskie od państwa. Rekomendacja wprowadzenia oferty ujemnej ma na celu zwiększenie elastyczności systemu aukcyjnego oraz umożliwienie realizacji różnorodnych projektów energetycznych.
Komentarz:
W naszej opinii, wprowadzenie oferty ujemnej może znacząco przyczynić się do rozwoju sektora OZE, ponieważ pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych i finansowych. Taki system zachęca inwestorów do optymalizacji swoich projektów i poszukiwania bardziej innowacyjnych i kosztowo efektywnych rozwiązań.
10. Pułapy ofertowe
Państwa członkowskie powinny określić, pułap finansowy za realizację aukcji, a także jaki wolumen energii elektrycznej zamierza wyznaczyć. Kluczowe jest, aby określona kwota wsparcia w systemie aukcyjnym była wystarczająca dla Państwa członkowskiego.
Zdaniem KE złe określenie pomocy finansowej spowoduje, że uczestnicy nie będą brali udziału we wdrażaniu czystej energii w UE, przez co spowolni się proces dekarbonizacji.
Komentarz:
Z naszego punktu widzenia, rekomendacja ta nie będzie wpływać negatywnie na uczestników aukcji. Wręcz przeciwnie, odpowiednie ustalenie pułapu finansowego i wolumenu energii elektrycznej przeznaczonego do wsparcia może zwiększyć zaufanie inwestorów, zachęcając ich do aktywnego udziału w aukcjach.
11. Wyrównywanie szans społeczności i MŚP działających w obszarze energii odnawialnej (w tym społeczności energetycznych obywateli)
Zdaniem KE państwa członkowskie powinny zapewnić większą elastyczność w zakresie wymogów wstępnej kwalifikacji dla MŚP lub społeczności energetycznych. KE rozwija myśli również o wprowadzeniu oddzielnych koszyków aukcyjnych, gdzie będą mogły konkurować tylko projekty społecznościowe.
Komentarz:
Z naszej perspektywy powyższe zmiany pozwolą zmniejszyć bariery uczestnictwa między „gigantami”, a mniejszymi podmiotami czy społecznościami energetycznymi. Pozwoli to na sprawiedliwą konkurencję i zwiększa szanse na wygraną w systemie aukcyjnym przez niedoświadczonych i mniejszych inwestorów.
