Niejeden użytkownik, dla którego prowadzony jest rachunek płatniczy (np. rachunek bankowy), mógł pomylić się i zlecić przelew środków na niewłaściwy rachunek odbiorcy. Przy tzw. czeskim błędzie system informatyczny dostawcy usług płatniczych prowadzącego rachunek dla użytkownika (dalej: “Dostawcy Użytkownika”) powinien zidentyfikować, iż wskazany przez zlecającego rachunek nie odpowiada przyjętym standardom i w konsekwencji nie dojdzie do przyjęcia (realizacji) zlecenia. Jeżeli jednak rachunek do przelewu będzie prawidłowy, ale nie będzie należał do odbiorcy, do którego użytkownik zamierzał wysłać środki, przed realizacją przelewu użytkownik ma szansę wstrzymać transfer poprzez kontakt z Dostawcą Użytkownika. W praktyce zazwyczaj jest za późno (np. z uwagi na identyfikację błędu po paru dniach w wyniku upomnienia się przez odbiorcę o przelew) i środki zostają wyksięgowane z rachunku płatniczego użytkownika, który nie wie do kogo w rzeczywistości wysłał pieniądze. W takiej sytuacji użytkownik powinien postąpić zgodnie z przewidzianą przez przepisy prawa procedurą zwrotu środków.
1. Podstawa prawna
Wspomniana procedura wynika z art. 143-143b ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych. Zgodnie z przepisami ustawy, jeżeli unikatowy identyfikator podany przez użytkownika (przy wykonaniu transakcji płatniczych z wykorzystaniem rachunku bankowego unikatowym identyfikatorem jest co do zasady numer rachunku bankowego) jest nieprawidłowy, Dostawca Użytkownika nie ponosi odpowiedzialności za nienależyte wykonanie transakcji (z uwagi na błąd po stronie zlecającego i brak winy po stronie Dostawcy Użytkownika). Pomimo braku ponoszenia odpowiedzialności cywilnej, Dostawca Użytkownika oraz dostawca usług płatniczych prowadzący rachunek płatniczy dla odbiorcy (np. bank odbiorcy; dalej: “Dostawca Odbiorcy”) powinni podjąć wspólne działania w celu odzyskania kwoty przelanej na niewłaściwy rachunek.
2. Działania użytkownika i odbiorcy
Użytkownik powinien niezwłocznie zgłosić Dostawcy Użytkownika, iż wykonał przelew na niewłaściwy rachunek.
Następnie Dostawca Użytkownika, który jest jednocześnie Dostawcą Odbiorcy powinien pisemnie zawiadomić odbiorcę środków o:
- zgłoszeniu przez użytkownika informacji o transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego rachunku i możliwości dokonania zwrotu kwoty tej transakcji na rachunek zwrotu Dostawcy Odbiorcy,
- obowiązku udostępnienia użytkownikowi danych osobowych odbiorcy w celu umożliwienia dochodzenia zwrotu kwoty transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego rachunku, jeżeli odbiorca nie dokona jej zwrotu w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia dokonanego przez użytkownika,
- dniu upływu terminu do dokonania zwrotu,
- numerze rachunku zwrotu.
Jeżeli Dostawca Użytkownika nie prowadzi rachunku dla odbiorcy, powinien zwrócić się do Dostawcy Odbiorcy o podjęcie działań w celu odzyskania kwoty transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego rachunku, przekazując jednocześnie posiadane informacje w tym zakresie (m.in. kwotę błędnie przelanych środków).
Powyższe działania Dostawca Użytkownika powinien podjąć nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia dokonania zgłoszenia przez użytkownika.
Jeśli chodzi o Odbiorcę, powinien on dokonać zwrotu środków na podany rachunek zwrotu Dostawcy Odbiorcy. Za dokonanie zwrotu Dostawca Odbiorcy nie może pobierać opłat ani prowizji.
3. Terminowe obowiązki Dostawcy Użytkownika i Dostawcy Odbiorcy
W przypadku, gdy Dostawca Użytkownika prowadzi rachunek płatniczy dla odbiorcy, a odbiorca dokona zwrotu kwoty transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego rachunku, Dostawca Użytkownika powinien doprowadzić do uznania zwrócona kwotą rachunek użytkownika nie później niż w terminie 1 dnia roboczego od uznania rachunku zwrotu. Natomiast jeżeli Dostawca Użytkownika nie prowadzi rachunku płatniczego dla odbiorcy, a odbiorca dokonał zwrotu, Dostawca Odbiorcy powinien doprowadzić do uznania rachunku zwrotu Dostawcy Użytkownika kwotą zwróconej transakcji nie później niż w ciągu 1 dnia roboczego od uznania prowadzonego przez siebie rachunku zwrotu, a następnie Dostawca Użytkownika nie później niż w terminie 1 dnia roboczego od uznania prowadzonego przez siebie rachunku zwrotu powinien uznać tą kwotą rachunek płatniczy użytkownika.
Jeżeli doprowadzenie do uznania rachunku płatniczego użytkownika nie jest możliwe zgodnie z powyższymi zasadami, Dostawca Użytkownika, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od uznania rachunku zwrotu, powinien poinformować użytkownika o możliwości zwrotu środków na wskazany przez niego numer rachunku płatniczego lub poprzez dokonanie wypłaty środków pieniężnych.
Jeżeli użytkownika wskaże numer rachunku płatniczego do dokonania zwrotu, Dostawca Użytkownika powinien doprowadzić do uznania tego rachunku kwotą transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego unikatowego identyfikatora nie później niż w terminie 1 dnia roboczego od jego wskazania. Jeżeli użytkownik nie wskaże numeru rachunku płatniczego, Dostawca Użytkownika powinien na żądanie użytkownika niezwłocznie dokonać wypłaty środków pieniężnych.
4. Działania dostawców w przypadku braku zwrotu środków przez odbiorcę
Jeżeli w terminie miesiąca od dnia dokonania zgłoszenia przez użytkownika opisane wyżej działania nie doprowadzą do odzyskania środków przez Dostawcę Użytkownika, użytkownik może złożyć temu dostawcy pisemne żądanie udostępnienia danych odbiorcy.
W przypadku, gdy Dostawca Użytkownika prowadzi rachunek płatniczy odbiorcy, powinien udostępnić użytkownikowi takie dane jak imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres (jeżeli odbiorca jest osobą fizyczną) albo nazwę odbiorcy oraz siedzibę i adres odbiorcy (jeżeli jest np. osobą prawną). Natomiast jeżeli Dostawca Użytkownika nie prowadzi rachunku płatniczego odbiorcy, powinien zwrócić się do Dostawcy Odbiorcy o przekazanie mu wspomnianych wyżej danych odbiorcy w celu umożliwienia użytkownikowi dochodzenia kwoty transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego unikatowego identyfikatora. Dostawca Odbiorcy powinien przekazać dane odbiorcy w ciągu 3 dni roboczych od dnia otrzymania żądania Dostawcy Użytkownika. Po ich otrzymaniu Dostawca Użytkownika powinien przekazać otrzymane dane użytkownikowi w ciągu 3 dni roboczych.
