Postępująca informatyzacja kraju i stały rozwój nowoczesnej gospodarki narzucają dokonanie przeglądu i aktualizacji obowiązujących ram regulacyjnych dla komunikacji elektronicznej w Europie. W związku z tym, prace legislacyjne prowadzone obecnie w tym obszarze w Polsce wynikają z obowiązku wdrożenia do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z dnia 11 grudnia 2018 r. ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej (dalej „EKŁE”).
Opublikowane w dniu 26 lutego 2024 r. przepisy projektowanej ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej (dalej „PKE” lub „Ustawa”) mają zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (dalej „PT”), jednocześnie umożliwiając dalszy rozwój polskiego sektora komunikacji elektronicznej.
PKE kompleksowo reguluje między innymi kwestie funkcjonowania rynków komunikacji elektronicznej, wykonywania działalności polegającej na świadczeniu usług komunikacji elektronicznej, warunki gospodarowania częstotliwościami, czy prawa i obowiązki przedsiębiorców komunikacji elektronicznej.
Do niektórych z nowo proponowanych przez Ustawę rozwiązań należą:
1. Uregulowanie usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów
Projekt PKE posługuje się pojęciem przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej (art. 2 ust. 39 PKE), który został rozszerzony o podmioty świadczące usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów (np. połączenia komunikatorami internetowymi jak np. Messenger, WhatsApp lub poczty elektronicznej). Rozszerzenie regulacji zwiększy prawa użytkowników końcowych korzystających z usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów poprzez wprowadzenie obowiązków związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług komunikacji elektronicznej, czy obowiązków związanych z przetwarzaniem danych osobowych. W rozdziale II Działu VII PKE zawarto prawa użytkowników końcowych regulujące m.in. kwestie:
a) minimalnych wymagań dot. formy i treści umów (w tym także umów o świadczenie usług przedpłaconych, tzw. pre-paid),
b) obowiązki przedumowne,
c) podsumowanie głównych elementów informacji przedumownych.
W obowiązującym reżimie prawnym na umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych składały się dotychczas umowa, regulaminy oraz cenniki. Zgodnie z nowymi regulacjami, w dokumentach wskazanych w lit. a) – c) wyżej powinny być uregulowane wszystkie kwestie obejmujące świadczoną usługę, dzięki czemu konsument otrzyma komplet informacji o poszukiwanych usługach już na etapie przedumownym.
2. Doprecyzowanie pojęcia działalności telekomunikacyjnej
Zgodnie z projektowanym art. 1 ust. 2 PKE działalnością telekomunikacyjną nie jest umożliwianie korzystania z publicznej sieci telekomunikacyjnej za pośrednictwem lokalnej sieci radiowej, jeżeli jest to działalność dodatkowa w stosunku do wykonywanej przez podmiot działalności głównej. PT nie rozwiązywało wątpliwości dotyczących tego, czy zapewnianie dostępu do sieci Internet w miejscach publicznie dostępnych stanowi działalność telekomunikacyjną. Jednoznaczne określenie zakresu działalności telekomunikacyjnej zarówno w EKŁE jak i PKE pozytywnie wpłynie na rozwój sieci bezprzewodowych w miejscach publicznie dostępnych, co może przełożyć się również na rozwój społeczeństwa informacyjnego przez łatwiejszy dostęp do sieci Internet poza miejscem zamieszkania lub miejscem pracy.
- Zgodnie z treścią projektowanego art. 1 ust. 1 lit. a) PKE działalnością telekomunikacyjną jest świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, dostarczanie publicznych sieci telekomunikacyjnych, w tym sieci i usług służących rozpowszechnianiu lub rozprowadzaniu programów radiofonicznych i telewizyjnych, lub świadczenie powiązanych usług.
3. Wprowadzenie uprawnienia Prezesa UKE do wydawania decyzji obszarowych
PKE wprowadzi całkowicie nowe uprawnienie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej („UKE”) do wydawania decyzji obszarowych, które w kompleksowy sposób będą mogły regulować kwestie dostępu do sieci telekomunikacyjnych (art. 192 PKE), a tym samym zapewnią ujednolicenie nałożonych obowiązków. Przedmiotem decyzji obszarowych może być:
a) dostęp do okablowania rozszerzony o elementy sieci telekomunikacyjnej wraz z powiązanymi zasobami,
b) dostęp do infrastruktury technicznej operatorów sieci,
c) dostęp do nieruchomości, w tym do budynku.
Wydanie decyzji określających ogólne warunki dostępu do określonych elementów infrastruktury w trybie decyzji obszarowych zmniejszy ryzyko podnoszenia zarzutu dyskryminacji przez adresatów decyzji indywidualnych (podnoszenie zarzutu dyskryminacji w stosunku do podmiotów, wobec których takie decyzje indywidualne nie zostały wydane). Zaznaczyć należy, że uprawnienie Prezesa UKE do wydawania decyzji obszarowych (na okres nie dłuższy, niż 7 lat) nie wyklucza wydawania decyzji w zwykłym trybie.
4. Zapewnienie narzędzia porównawczego ofert usług komunikacji elektronicznej
Zgodnie z PKE użytkownicy końcowi mają mieć zapewniony dostęp do niezależnego i bezpłatnego narzędzia porównawczego dla ofert usług komunikacji elektronicznej (usługi dostępu do Internetu oraz usługi komunikacji interpersonalnej wykorzystującej numery, natomiast usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów tylko w przypadku, gdy możliwe jest ich porównanie według cen, taryf i jakości usług – art. 314 PKE). Proponuje się, aby w pierwszej kolejności narzędzie zostało opracowane przez niezależne podmioty, jeśli natomiast w trakcie analizy okaże się, że użytkownicy końcowi nie mają do takiego narzędzia dostępu, Prezes UKE samodzielnie je opracuje i uruchomi. Narzędzie porównawcze umożliwi użytkownikom końcowym porównanie ofert przedsiębiorców komunikacji elektronicznej i wyboru najdogodniejszej z nich.
5. Wprowadzenie zakazu zawierania umów o świadczenie usług komunikacji elektronicznej poza lokalem przedsiębiorstwa
W projektowanym ust. 4 art. 284 PKE wprowadzono środki mające na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom niektórych dostawców usług, wprowadzając zakaz zawierania umów o świadczenie usług komunikacji elektronicznej poza lokalem przedsiębiorstwa (w tzw. formule door-to-door). Zgodnie z brzmieniem przepisu, umowa o świadczenie usług komunikacji elektronicznej zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa, czy podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta jest nieważna.
W przypadku uporczywego naruszania obowiązków dotyczących zawierania umowy o świadczenie usług komunikacji elektronicznej Prezes UKE może w drodze decyzji zakazać temu dostawcy usług wykonywania działalności telekomunikacyjnej na okres do 5 lat, a także wydać publiczne ostrzeżenie wskazujące osobę odpowiedzialną za naruszenie prawa.
Ponadto, w związku z uregulowaniem przepisów dotyczących kar pieniężnych w Dziale IX PKE, do PKE przeniesiono m.in. regulację dotyczącą podlegania karze grzywny dla podmiotów przesyłających niezamówione informacje handlowe za pomocą środków komunikacji elektronicznej (projektowany art. 448 PKE), z ustawy z dnia 18 lipca 2020 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Jako, że jednym z ogólnych celów EKŁE jest również promowanie łączności oraz korzystania z sieci o bardzo dużej przepustowości (w tym sieci stacjonarnych, ruchomych i bezprzewodowych) przez wszystkich obywateli UE i wszystkie przedsiębiorstwa z UE, projektowana Ustawa ma na celu zachęcenie branży do inwestycji w bardzo szybkie sieci szerokopasmowe stacjonarne oraz mobilne w Polsce, a także zapewnienie spójnego podejścia w ramach rynku wewnętrznego do polityki zarządzania częstotliwościami radiowymi.
W związku z brakiem implementacji dyrektywy przez Polskę w terminie (tj. do dnia 21 grudnia 2020 r.), w dniu 8 lipca 2022 r. Komisja Europejska skierowała do TSUE skargę przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (sprawa C-452/22), w której wnosiła o stwierdzenie, że poprzez nieprzyjęcie przepisów niezbędnych do wdrożenia dyrektywy EKŁE, Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy dyrektywy oraz o zapłatę stosownego ryczałtu i okresowej kary pieniężnej (jeżeli uchybienie zobowiązaniom trwa do dnia ogłoszenia wyroku w sprawie). Ministerstwo Cyfryzacji zapowiada, że projekt Ustawy ma zostać przyjęty do końca II kwartału 2024 roku.
