Czwartek z energią: Wyznaczenie operatora systemu dystrybucyjnego

W Polsce coraz chętniej wykorzystywane są tereny po dawnych zakładach produkcyjnych oraz tworzone są tzw. parki handlowe i przemysłowe. Ze swojej natury są to miejsca, w których rozbudowana jest sieć elektroenergetyczna, a ilość jej odbiorców może liczyć kilkadziesiąt, a nawet kilkaset podmiotów. W takiej sytuacji warto rozważyć, czy nie wyodrębnić sieci jako odrębnego systemu dystrybucyjnego, co dla właściciela sieci może być źródłem dodatkowych przychodów, ale również obowiązków. 

1. Operator systemu dystrybucyjnego 

Każda część sieci elektroenergetycznej, która nie stanowi instalacji wewnętrznej odbiorcy końcowego, powinna podlegać pod zarząd operatora systemu dystrybucyjnego lub przesyłowego. O ile operator systemu przesyłowego w Polsce jest tylko jeden, o tyle aktywnych systemów dystrybucyjnych w Polsce jest co najmniej kilkadziesiąt. Bywa, że zarząd nad rozległą instalacją wewnętrzną wymaga zaangażowania nie tylko znacznych środków finansowych i technicznych, ale również zatrudnienia specjalistycznej kadry. Właściciel takiej sieci może rozważyć o wystąpienie do Prezesa Urzędu Regulacji o wyznaczenie na operatora systemu elektroenergetycznego w obrębie posiadanej sieci na podstawie art. 9h ust. 1 prawa energetycznego. Wyznaczenie następuje na podstawie decyzji administracyjnej, na czas określony, w której wskazuje się obszar działania operatora oraz elementy składowe podlegającej mu sieci. Konieczne jest również posiadanie przez właściciela sieci koncesji na dystrybucję energii elektrycznej (art. 9h ust. 3 pkt 1 prawa energetycznego). 

Status operatora systemu dystrybucyjnego otwiera drogę do możliwości prowadzenia działalności także w zakresie wytwarzania i obrotu energią elektryczną, co przy większej skali działalności może być istotnym źródłem dodatkowego przychodu. Należy jednak pamiętać o generalnej zasadzie zakazu subsydiowania skrośnego, czyli finansowania działalności prowadzonej na podstawie koncesji przychodami z innych rodzajów działalności (art. 44 ust. 1 prawa energetycznego). Pełnienie funkcji operatora systemu dystrybucyjnego to także liczne obowiązki sprawozdawcze, informacyjne i techniczne. Niezbędne jest prowadzenie rozliczeń, pomiarów oraz bieżąca współpraca z OSDp. 

Dla podmiotów, które w ramach swojej wewnętrznej sieci elektroenergetycznej są jednocześnie dominującym odbiorcą energii, stworzono rozwiązanie tzw. zamkniętego systemu dystrybucyjnego, w których część obowiązków operatorskich została ograniczona (art. 9da ust. 1 prawa energetycznego). Więcej o tym rozwiązaniu pisałem w tym wpisie.

2. Powierzenie pełnienia funkcji operatora systemu dystrybucyjnego 

Zdarza się, że właściciel sieci nie jest zainteresowany objęciem funkcji operatora systemu dystrybucyjnego, a z praktycznych względów dużo bardziej korzystne byłoby utworzenie w ramach tej sieci odrębnego systemu dystrybucyjnego. W takim wypadku możliwe jest powierzenie funkcji operatora innemu podmiotowi posiadającemu koncesję na dystrybucję energii elektrycznej (art. 9h ust. 3 pkt 2 prawa energetycznego). Powierzenie odbywa się na podstawie umowy, która oprócz uregulowania zasad pełnienia funkcji operatora zazwyczaj wiąże się z dzierżawą samej instalacji. 

Rozwiązanie takie jest szczególnie rekomendowane w dwóch przypadkach:

1. właściciel sieci nie posiada odpowiednich środków do zarządzania wewnętrzną siecią elektroenergetyczną lub nie chce kontynuować takiego zarządzania, 
2. sieć jest dopiero tworzona w ramach nowego obszaru przemysłowego lub gospodarczego i możliwa jest optymalizacja zarządzania energią elektryczną w relacji z OSDp oraz odbiorcami końcowymi/najemcami powierzchni. 

3. Aspekty praktyczne – umowa o powierzeniu oraz wniosek o wyznaczenie 

W przypadku zamiaru powierzenia pełnienia funkcji operatora systemu dystrybucyjnego innemu podmiotowi należy pamiętać, że zgodnie z art. 9h ust. 5 prawa energetycznego umowa między właścicielem sieci a przyszłym operatorem powinna co najmniej:

1. wskazywać obszar, na którym operator będzie wykonywał działalność gospodarczą;
2. regulować zasady realizacji obowiązków, o których mowa w art. 9c, w szczególności obowiązków powierzonych do wykonywania bezpośrednio operatorowi.

Względy praktyczne wskazują także na potrzebę uregulowania:

1. zasad dostępu do sieci, prowadzenia eksploatacji, remontów, przeglądów i konserwacji, 
2. sposobu ustalania wynagrodzenia/czynszu i jego ewentualnego uzależnienia od ilości przyłączonych odbiorców lub zamówionej mocy, 
3. zasad ponoszenia i rozliczenia nakładów na sieć w przypadku rozwiązania umowy,
4. zasad odpowiedzialności za stan sieci w momencie przejęcia od właściciela, w tym za wady ukryte i niewidoczne, 
5. zasad wykonywania działalności koncesjonowanej przez operatora, w szczególności pod kątem ewentualnych następstw rozwiązania umów zawartych z OSDp, naruszenia przepisów prawa energetycznego przez operatora lub utraty koncesji na dystrybucję energii elektrycznej, 
6. zasad prowadzenia działalności przez wyznaczonego operatora w przypadku wydania przez Prezesa URE decyzji o nakazie kontynuacji działalności w charakterze operatora na podstawie art. 40 ust. 1 prawa energetycznego i sposobie rozliczeń między stronami w okresie obowiązywania takiej decyzji. 

Warto pamiętać, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem w przypadku zamiaru powierzenia pełnienia funkcji OSD innemu podmiotowi, wniosek o wyznaczenie operatora do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki obie strony powinny złożyć wspólnie. Taka konkluzja wynika wprost z art. 9h ust. 1 oraz art. 9h ust. 3 pkt 2 prawa energetycznego. Warto pamiętać o tym niuansie, ponieważ ewentualne nieprawidłowości formalne w tym zakresie mogą niepotrzebnie wydłużyć cały proces.