Czwartek z energią: Przyłączenie komercyjne na nowo

Komercyjny tryb przyłączania do sieci elektroenergetycznej to zagadnienie wzbudzające emocje. Dynamiczny wzrost planowanych inwestycji OZE spowodował, że coraz większa liczba inwestorów rozważa zaangażowanie dodatkowych środków w celu realizacji projektów, dokonując tym samym rozbudowy sieci.  

Zgodnie z art. 7 ust. 9 prawa energetycznego, tryb komercyjny jest dostępny wówczas, gdy inwestor otrzyma odmowę uzyskania warunków przyłączenia z uwagi na brak warunków ekonomicznych. Warto tym samym pochylić się nad tematyką doprecyzowania zasad realizacji przyłączenia komercyjnego, które do tej pory funkcjonowało w znacznej mierze jedynie w oparciu o praktykę rynku.  

1. Konsultacje rozwiązań w zakresie w zakresie przyłączania do sieci na zasadach komercyjnych 

Dokument opublikowany przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. zawiera propozycje rozwiązań dotyczących zasad realizacji przyłączeń do sieci w trybie komercyjnym.  

Jako pierwsza rzuca się w oczy propozycja ustrukturyzowania procesu realizacji przyłączeń komercyjnych tak, aby miały one bardziej przewidywalny charakter. W pierwszej kolejności PSE proponuje wydzielenie 6 etapów, które kolejno pozwalałyby na stworzenie dla każdego projektu przejrzystych ram.  

Pierwszym etapem ma być deklaracja ze strony podmiotu ubiegającego się o przyłączenie dotycząca zamiaru realizacji projektu w ramach trybu komercyjnego. Deklaracja taka byłaby składana w terminie do 30 dni od odmowy wydania warunków przyłączenia albo zatwierdzenia warunków realizacji przyłączenia komercyjnego.  

W ten sposób ma być tworzona lista projektów podlegających realizacji w ramach art. 7 ust. 9 prawa energetycznego.  

Drugi etap to wybór projektów w cyklu 3- lub 6-miesięcznym. Efektem tego etapu ma być taki dobór projektów, aby związane z nimi prace pozwalały na optymalny rozwój sieci elektroenergetycznej i przyłączenie nowych źródeł do sieci. PSE proponuje przyjęcie następujących kryteriów wyboru projektów: 

1. 1. 1. 1. Ponowne ubieganie się o wydanie warunków przyłączenia – dla eliminacji z puli projektów, dla których możliwe będzie przyłączenie w trybie publicznoprawnym, 
         2. Brak konieczności budowy nowej stacji transformatorowej najwyższych napięć, co do której nie zapadła jeszcze decyzja inwestycyjna – aby ustalić projektu o mniejszym, obowiązkowym nakładzie,  
         3. Dla projektu wymagane jest jedynie dobudowanie nowego pola w istniejącej stacji transformatorowej, bez konieczności rozbudowy samej stacji lub pozyskania nowego terenu, 
         4. Realizacja przyłączenia dla instalacji OZE jest możliwa w 48 miesięcy od zawarcia umowy o przyłączenie – ma to zapewnić równoprawne traktowanie podmiotów ubiegających się o przyłączenie względem trybu publicznoprawnego,
         5. Realizacja projektu nie zaburzy ani nie opóźni już prowadzonych prac – to kryterium ma na celu ochronę już realizowanych inwestycji. 

Trzecim etapem mają być zawarcie porozumienia z operatorem oraz wykonanie analizy sieciowej. Przedmiotem analizy sieciowej ma być szczegółowe ustalenie zakresu niezbędnych prac oraz oszacowanie ich kosztów. Z kolei porozumienie ma objąć podział prac, a także zasady wnoszenia zabezpieczeń finansowych przez inwestora.  

W czwartym etapie ma następować studium wykonalności oraz podział prac. W oparciu o wyniki analizy sieciowej strony będą mogły przejść do szczegółowych ustaleń o charakterze projektowym i technicznym w celu nadania procedurze przyłączenia realne kształty. Efektem realizacji czwartego etapu ma być szczegółowy zakres prac względem sieci dystrybucyjnej, uzgodnienie zasad współpracy między OSD a OSP, ostateczna wycena prac oraz stworzenie listy podmiotów, które w oparciu o wyniki analiz sieciowych podtrzymują deklarację realizacji przyłączenia w trybie komercyjnym.  

Piąty i szósty etap to zawarcie umów – o rozbudowę sieci dystrybucyjnej oraz umowy o przyłączenie do sieci dla konkretnego projektu.  

Publikacja jest dostępna pod adresem: https://www.pse.pl/-/konsultacje-propozycji-rozwiazania-w-zakresie-przylaczania-do-sieci-na-zasadach-komercyjnych  

 2. Propozycje rozwiązań towarzyszących  

Ruch ze strony Polskich Sieci Elektroenergetycznych należy ocenić pozytywnie, jednak jest kilka zagadnień, które mogą wzbudzać kontrowersje albo wymagać doprecyzowania.  

Jako pierwsza rzuca się w oczy kwestia wykonania analizy sieciowej w celu ustalenia zakresu prac oraz oszacowania ich kosztów. Kwestie te, jak się wydaje, w ramach procesu ubiegania się o przyłączenie do sieci są już badane na etapie ekspertyzy, o której mowa w art. 7 ust. 8e prawa energetycznego, a także realizacji obowiązku operatora, o którym mowa w art. 7 ust. 1(2) prawa energetycznego, nakazujące poinformowanie inwestora o szacowanych kosztach realizacji przyłączenia w trybie komercyjnym. W związku z tym należałoby rozważyć, czy w miejsce wykonywania nowej analizy sieciowej, przy uwzględnieniu związanych z nią nakładów czasu i środków finansowych, adaptacji – w części lub całości – mogłaby podlegać już sporządzona ekspertyza.  

Następnie, treść wzoru porozumienia zaproponowana w dokumencie konsultacyjnym zawiera raczej ogólny zbiór praw i obowiązków, ze szczególnym naciskiem na zabezpieczenie finansowych aspektów realizacji prac w celu przyłączenia jednostki wytwórczej do sieci. Ciekawostką może być nieupubliczniona treść Załącznika nr 4 do tego porozumienia pod tytułem “Postanowienia umów o przyłączenie dotyczące przyłączenia z ograniczeniami”. Biorąc pod uwagę ostatnie trendy należy spodziewać się, że wykaz będzie zawierać regulacje dotyczące redysponowania i braku prawa wytwórcy do rekompensat z uwagi na brak gwarancji dostaw.  

Wreszcie, w mojej ocenie wyjaśnienia wymaga kwestia związana z odmową wydania warunków przyłączenia przez operatora systemu przesyłowego, a możliwością realizacji trybu komercyjnego z operatorem systemu dystrybucyjnego. Może bowiem zdarzyć się tak, że przyłączenie do sieci przesyłowej nie będzie możliwe z przyczyn ekonomicznych z uwagi na konieczność rozbudowy sieci dystrybucyjnej. W takim przypadku, mając na uwadze oszczędność kosztów, czasu oraz przy uwzględnieniu stanowiska Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (XVII AmE 138/21), inwestor powinien być uprawniony do realizacji trybu komercyjnego bezpośrednio z operatorem systemu dystrybucyjnego. Niejednoznaczna redakcja przepisu art. 7 ust. 9 prawa energetycznego tworzy w tym miejscu zbędne bariery, a w ramach procesu konsultacji okoliczność ta powinna zostać wyjaśniona.