Czwartek z energią: Praktyczne aspekty postępowania przed URE

Postępowanie przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki co do zasady przypomina inne, “klasyczne” postępowania administracyjne, a mianowicie: 

1. 1. 1. Postępowanie może być wszczęte na wniosek albo z urzędu,  
      2. Zastosowanie znajdują podstawowe zasady procedury administracyjnej wiążące Urząd Regulacji Energetyki jako organ administracji publicznej,  
      3. Zebranie wyczerpującego materiału dowodowego jest obowiązkiem Urzędu, co nie wyklucza jednak aktywnej postawy strony w kwestii dowodów, 
      4. Rozstrzygnięcia są wydawane w formie decyzji administracyjnych, od których przysługuje zażalenie.  

Należy jednak pamiętać, że ustawodawca przewidział szereg cech, dzięki którym postępowanie to wyróżnia W dzisiejszym wpisie omówię odmienności, które należy wziąć pod uwagę w przypadku zaangażowania w postępowanie przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki.  

1. Szerokie uprawnienia kontrolne URE – art. 28 prawa energetycznego 

Jednym z najczęściej pojawiających się wątków w kontekście postępowań przed URE są wezwania o udostępnienie przez przedsiębiorstwa energetyczne ksiąg rachunkowych oraz informacji o prowadzonej działalności. Kluczowe w tym zakresie jest, że zgodnie z przyjętą praktyką uprawnienia Urzędu Regulacji Energetyki są bardzo szerokie i z tego powodu wielu przedsiębiorców, którzy pierwszy raz stykają się z URE ma wątpliwości czy powinno dane informacje lub dokumenty przekazać organowi. Oczywiście za każdym razem należy dokładnie zweryfikować zakres wezwania i jego podstawę prawną, natomiast doświadczenie pokazuje, że warto w takich przypadkach zastosować zasadę “wszystkie karty na stół”. Im większa transparentność oraz chęć współpracy po stronie przedsiębiorstwa energetycznego, tym bardziej efektywne będzie postępowanie.  

Co szczególnie istotne, odmowa wykonania obowiązku przekazania URE dokumentów lub informacji, a także wprowadzanie organu w błąd stanowi delikt administracyjny (art. 56 ust. 1 pkt 7 i 7a prawa energetycznego) i jest zagrożona karą nie niższą niż 2.000 złotych. Praktyka pokazuje, że URE podchodzi restrykcyjnie do tego obowiązku, a wykazanie, że odmowa udostępnienia informacji była uzasadniona lub wprowadzenie w błąd nie było celowe obciąża stronę. Ponadto, jak orzekł Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie XVII AmE 194/20: Złożenie dokumentów zawierających wymagane informacje po upływie terminu oraz po wszczęciu przez pozwanego postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej nie może być uznane za prawidłowe wykonanie obowiązku ustawowego. Każde bowiem nieudzielenie żądanej przez Prezesa URE informacji jest „odmową” jej udzielenia. 

 2. Postępowanie o udzielenie koncesji  

Każdy podmiot, który zamierza ubiegać się o udzielenie koncesji powinien odpowiednio przygotować się do takiego kroku. Chodzi nie tylko o zabezpieczenie zaplecza operacyjnego do prowadzenia działalności regulowanej, ale przede wszystkim odpowiednie przygotowanie dokumentacji, która bywa bardzo obszerna i złożona, obejmująca zarówno kwestie finansowe jak i techniczne.  

Po pierwsze, należy z wyprzedzeniem ustalić, czy wniosek powinien być złożony do oddziału terenowego czy siedziby głównej URE. Jeśli zależy nam na czasie, dobrze będzie zadbać o tego typu drobiazgi z wyprzedzeniem. 

Po drugie, konieczne będzie skompletowanie takich dokumentów jak biznesplan, sprawozdania finansowe, analizy kosztowe czy prognozowane dochody z działalności regulowanej. Warto skorzystać w tym zakresie z doświadczonych doradców branżowych. Nasza Kancelaria w tym zakresie współpracuje z doświadczonymi doradcami, którzy przygotowują biznes plan dla działalności koncesjonowanej. Przygotowane przez naszą Kancelarię biznes plany dla działalności koncesjonowanej były akceptowane przez Prezesa URE w toku postępowania o uzyskanie koncesji zarówno na obrót energię elektryczną (koncesja OEE) jak i koncesji na obrót paliwami gazowymi (OPG) w tym na obrót paliwami gazowymi z zagranicą (koncesja OGZ).  

Po trzecie, wszystkie dokumenty sporządzone w obcych językach lub zawierające dane w obcych językach (np. zdjęcia tabliczek znamionowych) muszą być przedłożone w polskiej wersji językowej przygotowanej przez tłumacza przysięgłego. Od tej zasady nie ma wyjątków.  

Po czwarte, jeśli konieczne będzie uzupełnienie braków, wezwanie przez Urząd Regulacji Energetyki zostanie przesłane tylko jeden raz. Należy o tym pamiętać już na etapie planowania złożenia wniosku, ponieważ zdarza się, że “dosłanie” brakującej dokumentacji może się opóźnień z najróżniejszych przyczyn, a stawką jest dalsze rozpatrywanie wniosku. Z reguły termin wskazany przez URE na uzupełnienie wynosi 30 dni, co w niektórych przypadkach może być zbyt krótkim czasem.  

Po piąte, w zależności od przedmiotu działalności, na którą udzielona ma zostać koncesja, niezbędne może być nie tylko wykazanie posiadania odpowiednich środków finansowych, ale także złożenie zabezpieczenia pieniężnego. Dotyczy to w szczególności nowych podmiotów, wnioskodawców działających w grupach kapitałowych za pośrednictwem spółek celowych albo wnioskodawców bez doświadczenia w prowadzeniu tego typu działalności.  

3. Nieoczywiste odwołania  

To co zdecydowanie odróżnia postępowanie przed Prezesem URE od klasycznych postępowań administracyjnych to kontrola sądowa wydanych decyzji. Zgodnie z 479(46) kodeksu postępowania cywilnego odwołania od decyzji Prezesa URE rozpatruje sąd powszechny – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, działający jako XVII Wydział w Sądzie Okręgowym w Warszawie.  

Złożenie odwołania oznacza wdanie się w spór, w którym Prezes URE jest stroną, a nie organem administracji publicznej, a postępowanie toczy się w oparciu o procedurę cywilną. Oznacza to, że nie tylko dotychczasowa strona, ale także Prezes URE są zobowiązani do stosowania takich reguł procesowych jak inicjatywa dowodowa czy ciężar dowodu. W kontekście postępowania dowodowego warto pamiętać, że strona odwołująca się ma prawo do powoływania się na nowe fakty i dowody, jednak z reguły rekomendowanym działaniem jest ujawnienie wszystkich posiadanych dowodów i informacji już na etapie postępowania administracyjnego.  

 4. Prezes URE jest organem administracji publicznej  

Z powyższym stwierdzeniem w kontekście postępowania przed Prezesem URE wiąże się dość nieoczywista konsekwencja, mianowicie, że postępowanie takie powinno toczyć się z zastosowaniem wszystkich zasad procedury administracyjnej opisanych w kodeksie postępowania administracyjnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Dotyczy to między innymi kwestii szybkości postępowania, reguł gromadzenia i oceny dowodów, zasady prawdy obiektywnej czy rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść strony. Równie ważna jest zasada praworządności, zgodnie z którą – w największym skrócie – organy państwa działają na podstawie i w granicach prawa.  

Użycie wynikających z powyższego argumentów może poprawić sytuację procesową strony a nawet przechylić szalę na jej korzyść. W szczególności dbałość o formalne szczegóły i ustalenie wszystkich istotnych okoliczności sprawy może być kluczowe dla uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, na przykład dzięki ustaleniu, że nie doszło do skutecznego doręczenia planu wprowadzania ograniczeń w poborze energii elektrycznej (przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie I NSK 90/22).