Centralny System Informacji Rynku Energii to istotny projekt, którego celem jest zwiększenie wydajności i unowocześnienie działania systemu elektroenergetycznego. Przede wszystkim, w odróżnieniu od obecnego modelu, wszelkie dane pomiarowe, rozliczeniowe i techniczne dotyczące przepływów energii elektrycznej (wytwarzania, sprzedaży, przesyłu i poboru) mają być gromadzone, analizowane, przekazywane i przetwarzane w ramach jednego podmiotu – Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE), którego funkcję powierzono spółce Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.
W największym skrócie sens działania CSIRE obrazuje poniższa grafika, pochodząca ze strony Urzędu Regulacji Energetyki
1. Obowiązek zawarcia umowy przez uczestników rynku energii
Aby cel CSIRE został osiągnięty konieczne jest, aby każdy uczestnik rynku energii, odpowiedzialny za obieg energii elektrycznej w systemie, dokonał rejestracji w systemie. Odbywa się to w drodze zawarcia umowy z OIRE (art. 11zg ust. 1 prawa energetycznego).
Wzór umowy ma charakter wzorca stanowiącego załącznik do instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej, w części OIRE. Jest to specjalnie wyodrębniona część IRiESP, która kompleksowo reguluje zasady funkcjonowania i korzystania z CSIRE z systemowego punktu widzenia.
Wzór umowny jest dostępny pod adresem https://www.pse.pl/dokumentysafeargs=666f6c64657249643d34303630323837343935
Obowiązkiem zawarcia umowy objęci są:
- operatorzy systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych,
- sprzedawcy energii elektrycznej,
- podmioty odpowiedzialne za bilansowanie,
- inne podmiot realizujące procesy rynku energii lub wymieniające informacje rynku energii za pośrednictwem centralnego systemu informacji rynku energii, np. agregatorzy, właściciele sieci czy podmioty działające na rynku mocy
Umowę należy zawrzeć do 3 kwietnia 2024 r. (art. 21 ustawy z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw). Termin ten wynika z konieczności przeprowadzenia szeregu testów i synchronizacji, których celem jest zagwarantowanie pełnej funkcjonalności CSIRE od chwili uruchomienia. Podmioty, które w świetle przepisów prawa energetycznego są zobowiązane do zawarcia umowy z OIRE, ale rozpoczną swoją działalność po 3 kwietnia 2024 r., powinny zawrzeć umowę z OIRE niezwłocznie, przed rozpoczęciem działalności.
2. Obowiązek zawarcia umowy a dostęp do danych CSIRE
W kontekście działalności CSIRE należy odróżnić dwie kwestie – obowiązek przystąpienia do systemu oraz możliwość pozyskania z niego danych. Pierwsza bowiem kwestia odnosi się do zagwarantowania, że każdy podmiot, który przetwarza dane dotyczące energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, będzie przekazywać kompletne i poprawne dane niezbędne do realizacji tzw. procesów rynku energii, przez które rozumie się “sekwencję działań realizowanych przez co najmniej dwa podmioty będące użytkownikiem systemu elektroenergetycznego lub operatorem informacji rynku energii, na podstawie których następuje sprzedaż energii elektrycznej, jej wprowadzenie do sieci lub pobór lub świadczenie usług związanych z energią elektryczną” (art. 3 pkt 7a prawa energetycznego).
Powyższe oznacza, że celem CSIRE jest skupienie wszystkich danych o procesach rynku energii w ramach jednego podmiotu. Obecnie procesy te są rozproszone, przede wszystkim między operatorów systemów elektroenergetycznych. Powoduje to nie tylko dłuższe przetwarzanie i gromadzenie danych, ale także konieczność zaangażowania znacznych środków na obsługę tych procesów przez podmioty w nich uczestniczące. CSIRE ma zadanie zniwelować te niedogodności i dzięki pełnej elektronizacji czynności znacząco przyspieszyć wykonywanie poszczególnych czynności w systemie.
Z kolei dostęp do danych gromadzonych w CSIRE będą miały nie tylko podmioty zobowiązane do zawarcia umowy z OIRE, ale także, a może przede wszystkim “zwykli” użytkownicy systemu elektroenergetycznego, przede wszystkim odbiorcy końcowi (art. 11zc ust. 1 prawa energetycznego). Zapewnienie takiego dostępu (ograniczonego do danych odnoszących się do konkretnego użytkownika) ma pozwolić na bardziej świadome podejmowanie decyzji dotyczących np. sprzedawcy energii czy uczestnictwa w niektórych instrumentach wspierających rynek energii (np. agregacja). Co więcej, CSIRE ma także istotnie wspierać funkcjonowanie takich instrumentów jak:
- porównywarka ofert (art. 31g prawa energetycznego),
- zawieranie umowy sprzedaży energii elektrycznej z ceną dynamiczną (art. 5 ust. 4g prawa energetycznego),
- zmiana sprzedawcy energii elektrycznej w 24 godziny (art. 4j ust. 6a prawa energetycznego),
- agregacja (art. 5a(1) prawa energetycznego),
- usługi elastyczności (art. 3 pkt 11k prawa energetycznego).
3. Inne istotne zagadnienia dotyczące CSIRE
Aby dostęp do danych gromadzonych w CSIRE dla osób fizycznych nie był utrudniony (np. nie wiązał się z obowiązkiem uprzedniej rejestracji, czy uwierzytelnienia), ustawodawca zobowiązał OIRE do umożliwienia korzystania z systemu przy użyciu profilu zaufanego (art. 11zb ust. 4b prawa energetycznego). Taka opcja wiąże się jednak z koniecznością posiadania danych identyfikujących odbiorcę przez odpowiedniego użytkownika CSIRE (np. przez sprzedawcę).
Zagadnienie danych osobowych jest w kontekście CSIRE szczególnie istotne, ponieważ całość – jako system – stanowić będzie kompletną bazę informacji o wszystkich uczestnikach systemu elektroenergetycznego. Z tego powodu podmioty przetwarzające, inne niż własne, dane zawarte w CSIRE są zobowiązane do zapewnienia ochrony przed działaniami zagrażającymi poufności, integralności, dostępności i autentyczności przetwarzanych danych (art. 11zd ust. 1 prawa energetycznego). Jednostkowe dane pomiarowe będą przechowywane w systemie przez 7 lat, a następnie poddane zostaną anonimizacji (art. 11zf ust. 1 i 2 prawa energetycznego). Takie działanie pozwoli na wykorzystanie danych w celach analitycznych czy statystycznych.
Wejście w życie CSIRE zostało połączone systemowo z istotną zmianą przepisów w zakresie sprzedaży rezerwowej. Obecny model, w których na rynku działa wiele podmiotów mogących świadczyć usługi sprzedaży rezerwowej, zostanie zastąpiony bardziej zintegrowanym rozwiązaniem, w którym sprzedawcą rezerwowym będzie tzw. sprzedawca zobowiązany, którego status jest uregulowany w art. 40 ustawy o odnawialnych źródłach energii. Dzięki funkcjonalnościom CSIRE możliwe będzie płynne przejście ze sprzedaży opartej na warunkach komercyjnych na sprzedaż rezerwową, w przypadku gdy spełnią się ku temu przesłanki. Więcej na temat nowego modelu sprzedaży rezerwowej można przeczytać w innym wpisie:
https://rsplegal.pl/czwartek-z-energia-sprzedaz-rezerwowa-praktyczne-podsumowanie/
