Czwartek z energią: Co zrobić, gdy sprzedawca rozwiąże umowę z wytwórcą w OZE?

Ze środowiska wytwórców w mikro- i małych instalacjach OZE dochodzą coraz częstsze sygnały, że spółki obrotu rozwiązują zawarte umowy na sprzedaż (odkup) energii elektrycznej, których rozliczanie jest oparte na średniej cenie kwartalnej publikowanej przez Prezesa URE albo na cenie stałej. W niektórych przypadkach wytwórcy w mikroinstalacjach otrzymują wprost propozycję skorzystania z systemu net-billingu. Co w takim przypadkach mogą zrobić wytwórcy i jakie uprawnienia przyznaje im ustawa o odnawialnych źródłach energii (“ustawa OZE”)? 

1. Rozliczenia z wytwórcą w mikroinstalacji – obowiązki sprzedawcy zobowiązanego

Na wstępie warto podkreślić, że nie każdy wytwórca w mikroinstalacji to prosument. Poza kręgiem podmiotów, które nie spełniają kryteriów z definicji opisanej w art. 2 pkt 27a ustawy OZE, wytwórca będący przedsiębiorcą może sam określić, na który ze systemów rozliczeń się zdecyduje. Choć takie uprawnienie nie jest oczywiste na pierwszy rzut oka, to zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 3) wytwórca w mikroinstalacji nie ma obowiązku korzystania z systemu net-billingu albo net-meteringu. Dopuszczalne jest rozliczanie w oparciu o średnią cenę kwartalną publikowaną przez Prezesa URE albo inną, ustaloną z wybranym sprzedawcą, czyli z pominięciem zasad z ustawy OZE. Istotne przy tym jest, że następujące podmioty mają obowiązek zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji:

1. Sprzedawca zobowiązany z prosumentem (art. 40 ust. 1a ustawy OZE), 
2. Sprzedawca zobowiązany z wytwórcą będącym przedsiębiorcą (art. 41 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy OZE),  

Z kolei w następujących przypadkach wytwórca w mikroinstalacji może żądać rozliczania na podstawie ustawy OZE: 

1. Jeśli posiada status prosumenta – w systemie net-billingu albo net-meteringu (o ile instalacja OZE została uruchomiona przed 31 marca 2022 r.),  
2. Jeśli jest przedsiębiorcą – w systemie z pkt 1) albo w systemie średniej ceny kwartalnej publikowanej przez Prezesa URE.  

W przypadku zawarcia umowy z tzw. sprzedawcą wybranym jedynie wytwórca będący prosumentem może zażądać prowadzenia rozliczeń w oparciu o system net-billingu albo net-meteringu. Podmiotom nieposiadającym statusu prosumenta pozostaje korzystanie z oferty przedstawionej przez sprzedawcę.  

Podsumowując, wytwórca w mikroinstalacji może:  

1. Korzystać z net-billingu albo net-meteringu – jeśli posiada status prosumenta i zawiera umowę ze sprzedawcą zobowiązanym albo sprzedawcą z wyboru. Net-metering jest dostępny dla instalacji, w których wytworzenie energii po raz pierwszy miało miejsce przed 31 marca 2022 r.,  
2. Korzystać z rozliczania po średniej cenie kwartalnej opublikowanej przez Prezesa URE – jeśli jest przedsiębiorcą i nie korzysta z rozliczeń net-billingu albo net-meteringu,  
3. Korzystać z rozliczeń ustalonych umownie ze sprzedawcą – wówczas wytwórca powinien złożyć odpowiednie oświadczenia o niekorzystaniu z ustawowych systemów rozliczeń.

2. Rozliczenia z wytwórcą w małej instalacji – kiedy sprzedawca zobowiązany musi zawrzeć umowę?  

Sprzedawca zobowiązany prowadzi rozliczenia nie tylko z prosumentami. Zgodnie z ustawą OZE istnieje kilka sytuacji, w których sprzedawca zobowiązany ma obowiązek zawarcia umowy z wytwórcą w małej instalacji, o ile jej moc nie przekracza 500 kW. Mowa jest o następujących przypadkach:  

1. gdy instalacja ma moc poniżej 500 kW i została uruchomiona przed 1 lipca 2016 r. (art. 42 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE) – ceną rozliczeniową jest średnia cena kwartalna publikowana przez Prezesa URE;  
2. gdy instalacja zasilana jest wyłącznie biogazem i ma moc poniżej 500 kW – ceną rozliczeniową jest średnia cena kwartalna publikowana przez Prezesa URE; 
3. gdy instalacja uczestniczy w systemie aukcyjnym i ma moc poniżej 500 kW – cena rozliczeniowa jest ustalana na podstawie indeksu TGEbase; 
4. gdy instalacja ma moc poniżej 500 kW i uczestniczy w systemie FiT – cena rozliczeniowa jest ustalana na podstawie indeksu TGEbase; 

W pozostałych przypadkach rozliczenie energii elektrycznej wytworzonej w małej instalacji OZE i oddanej do sieci następuje według ustaleń wskazanych w umowie.  

 3. Sprzedawca rozwiązuje umowę – co zrobić?  

Każdy wytwórca w mikro- i małej instalacji powinien w pierwszej kolejności dokonać weryfikacji swojego statusu na gruncie ustawy OZE, czyli ustalić jakie uprawnienia opisane powyżej mu przysługują i wobec kogo może je zrealizować (sprzedawca zobowiązany albo sprzedawca wybrany).  

Oczywiście warto także sprawdzić, czy oświadczenie o rozwiązaniu umowy zostało prawidłowo złożone, to znaczy: 

1. Złożyła je osoba uprawniona do reprezentowania sprzedawcy, 
2. Termin rozwiązania umowy został prawidłowo ustalony,  
3. Sprzedawca ma zastrzeżone w umowie prawo rozwiązania umowy bez podania przyczyny.  

Warto podkreślić, że prosumenci korzystający z rozliczeń w systemie net-billingu i net-meteringu mają uprawnienie do stosowania tych systemów przez okres 15 lat. W tym zakresie sprzedawcy zobowiązani nie mają prawa zmieniać warunków rozliczeń. Jedynie prosument rozliczający się według systemu net-meteringu może zmienić system na net-billing, a także każdy wytwórca rozliczany według formuł opisanych w ustawie OZE może zrezygnować z nich na rzecz indywidualnego sposobu rozliczeń ustalonego ze sprzedawcą