Umowa z ceną dynamiczną – najważniejsze informacje i praktyczne wskazówki

Od sierpnia 2024 r. przedsiębiorstwa energetyczne dokonujące sprzedaży energii elektrycznej co najmniej do 200.000 tysięcy odbiorców końcowych, są zobowiązane oferować sprzedaż energii elektrycznej na podstawie umowy z ceną dynamiczną. 

Standardowo sprzedawcy oferują umowy z tzw. cenami stałymi/regulowanymi. Są to ceny ustalone w oparciu o grupy taryfowe takie jak G11, G12 czy C11 albo ceny wynikające z cenników własnych sprzedawców, zawierających stałe mechanizmy ustalania należności za energię elektryczną.  

Ponadto sprzedawcy mogą oferować sprzedaż energii po tzw. cenach tzw. wolnorynkowych. Do takich rozwiązań należy umowa z ceną dynamiczną energii elektrycznej, która jest uregulowana przez przepisy prawa energetycznego.  

Czym jest umowa z ceną dynamiczną energii elektrycznej?  

Zgodnie z ustawą prawo energetyczne umowa z ceną dynamiczną energii elektrycznej to umowa sprzedaży energii elektrycznej lub umowa kompleksowa „odzwierciedlającą wahania cen na rynkach energii elektrycznej, w szczególności na rynkach dnia następnego i dnia bieżącego, w odstępach co najmniej równych okresowi rozliczania niezbilansowania” (art. 3 ust. 6d ustawy Prawo energetyczne (PE)).  

W prostszych słowach à jest to umowa z ceną opartą o udostępniane notowania przez giełdę zwaną Towarową Giełdą Energii (TGE) (art. 5 ust. 4i PE).  

Jeżeli chcemy sprawdzić jakie są aktualne ceny to wystarczy, że wejdziemy na stronę internetową TGE, zakładka RTG – Notowania, gdzie znajdziemy notowania indeksów RDN i RDB.  

Rozwinięcie tych skrótów oznacza: 

1. Rynku Dnia Następnego- RDN; 
2. Rynku Dnia Bieżącego – RDB.  

RDN oznacza handel energią elektryczną na następny dzień względem dnia składania ofert, a więc uczestnicy w ramach RDN składają oferty na zakup lub sprzedaż energii na dzień następny, a po godzinie 14:00 dnia bieżącego TGE udostępnia zaoferowane ceny energii w danej godzinie dnia następnego, w zależności od ofert uczestników rynku. 

Natomiast RDB dotyczy bieżących notowań. Jest to handel energią elektryczną dostarczaną tego samego dnia, co dzień złożenia oferty na giełdzie.  

Tutaj należy wspomnieć, że ceny dynamiczne w ramach umowy uregulowanej w prawie energetycznym oparte są o notowania RDN. 

Kto może skorzystać z cen dynamicznych? 

Aby skorzystać z umowy z cenami dynamicznymi energii elektrycznej trzeba spełnić łącznie następujące warunki: 

1. posiadać licznik zdalnego odczytu; 
2. zgodzić się na zawarcie umowy w oparciu o ceny dynamiczne. 

Niektórzy sprzedawcy wymagają również wyrażenia zgody na udostępnianie danych profilowych, o zużyciu energii elektrycznej, do właściwego OSD. 

Jak śledzić ceny energii elektrycznej? 

Jak już zostało wspomniane wyżej, wystarczy sprawdzić notowania cen na stronie internetowej TGE. W zależności od notowań cen w danym dniu odbiorca może dostosować swoje zużycie energii elektrycznej – w ten sposób po znacznie niższym koszcie energii można naładować auto elektryczne lub wykorzystać energochłonne urządzenia domowe. W przypadku pojawienia się w danej godzinie cen ujemnych odbiorca będzie otrzymywać pieniądze za odbiór energii w tej godzinie, czyli w praktyce obniży swój rachunek. Nie oznacza to jednak, że ceny dynamiczne posiadają same plusy, ponieważ z tego rozwiązania należy korzystać z ostrożnością. 

Plusy i minusy cen dynamicznych 

Do zalet cen dynamicznych należą: 

1. możliwość zwiększenia konsumpcji energii elektrycznej w okresie niższych cen; 
2. świadoma i oszczędna konsumpcja; 
3. pojawiające się ujemne ceny, które obniżają rachunek za energię elektryczną; 

A z minusów?  

1. nigdy tak naprawdę nie wiemy jaka będzie w danej godzinie cena – co może nas negatywnie zaskoczyć, w szczególności w porze zimowej; 
2. energia elektryczna jest droższa w godzinach wieczornych, które co do zasady są okresem największego zużycia energii elektrycznej w domach i niektórych przedsiębiorstwach; 
3. brak możliwości skorzystania z cen maksymalnych; 
4. konieczność śledzenia notowań cen, jeżeli chce się skorzystać z tych najbardziej atrakcyjnych. 

Dlaczego w pewnych godzinach energia elektryczna jest droższa? 

Wahania cen energii elektrycznej wynikają z kilku czynników, a najważniejsze z nich to: 

1. Poranne aktywności związane z przygotowaniem do pracy, szkół czy podjęcia innych czynności, czyli wzrost konsumpcji w gospodarstwach domowych,  
2. Rozpoczęcie działalności przez przedsiębiorstwa niedziałające całodobowo, takich jak sklepy, mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe,  
3. Brak lub bardzo niska generacja energii elektrycznej z elektrowni fotowoltaicznych. 

Przykładowe wahania cen obrazują notowania RDN z 11 czerwca 2025 r.: 

Po okresie niewielkiego porannego wzrostu, z uwagi na rozpoczęcie produkcji energii elektrycznej przez elektrownie fotowoltaiczne, ceny energii elektrycznej spadają – bywa, że do wartości ujemnych. Sytuacje takie zdarzają się najczęściej w okresie od wiosny do jesieni, czyli gdy obowiązuje tzw. czas letni, a okres i intensywność nasłonecznienia w ciągu dnia są najbardziej korzystne dla instalacji fotowoltaicznych. Ceny ujemne występują najczęściej w okresie przerw takich jak majówka czy Boże Ciało oraz w weekendy, gdy zapotrzebowanie na energię elektryczną w skali kraju spada. Aktywność elektrowni fotowoltaicznych ma dwa skutki: 

1. Podmioty posiadające własne elektrownie fotowoltaiczne mają obniżone zapotrzebowanie na energię elektryczną z sieci,  
2. Do sieci wprowadzana jest ilość energii elektrycznej, która przewyższa bieżące zapotrzebowanie. Energia ta może być eksportowana za granicę, ale często operatorzy systemów elektroenergetycznych stosują wymuszone wyłączenia instalacji OZE w celu zablokowania wprowadzania nadwyżek mogących zaburzyć prawidłowe działanie systemu elektroenergetycznego.  

Przykładowe notowanie RDN z dnia 11 czerwca 2025 r. 

Późnym popołudniem i w godzinach wieczornych widać wyraźny wzrost cen, które swój szczyt z reguły osiągają między godziną 19 a 22. Jest to bowiem czas “wygaszania” działalności elektrowni fotowoltaicznych z równoczesnym utrzymaniem dość wysokiego zapotrzebowania na energię elektryczną, zarówno dla gospodarstw domowych jak i części przedsiębiorstw. Uruchamiane jest też np. oświetlenie uliczne. 

 Przykładowe notowanie RDN z dnia 11 czerwca 2025 r. 

Należy jednak pamiętać, że udostępniane na TGE notowania to ceny netto i nie odzwierciedlają wprost cen, które zaoferuje nam sprzedawca, bowiem w ich skład wejdą dodatkowe składowe jak: podatek akcyzowy, opłata handlowa, podatek VAT itp. Niektórzy sprzedawcy oferują do śledzenia cen własne aplikacje czy kalkulatory. 

Ujemne ceny energii 

Jak już zostało wspomniane w pierwszej części artykułu, na giełdzie pojawiają się ujemne ceny energii elektrycznej. Co to oznacza? W praktyce w okresie cen ujemnych to wytwórca płaci odbiorcy za nabycie energii elektrycznej, a więc transfer środków obywa się w przeciwnym kierunku niż zwykle. Choć ceny ujemne pojawiają się okazjonalnie i są dość przewidywalne, zjawisko to z roku na rok przybiera coraz większą skalę i wiąże się z nadprodukcją energii z instalacji fotowoltaicznych.  

Nie zawsze ceny ujemne notowane na TGE będą oznaczały, że odbiorca końcowy otrzyma zapłatę za odebraną energię elektryczną. Może się bowiem zdarzyć, że dany sprzedawca w warunkach handlowych oferuje jedynie rozliczenie “do zera” czyli strony przyjmują, że odbiorca nie płaci za odebrany wolumen w okresie cen ujemnych, ale też nie otrzymuje za niego zapłaty.  

Jak są uwzględniane ceny dynamiczne w umowach?  

Opis całej oferty wraz z wyborem odpowiedniej taryfy będzie opisany w umowie lub odpowiednio w regulaminie do oferty, gdzie zostanie wyjaśniony: sposób obliczania ceny, dodatkowe koszty (jak np. opłaty handlowe, akcyza). Warto pamiętać o niezbędnych oświadczeniach i zgodach, tj.: 

• oświadczenie o posiadaniu licznika zdalnego odczytu; 
• niewyrażanie zgody na licznik przedpłatowy; 
• wyrażenie zgody na przekazywanie informacji o zużyciu do właściwego OSD; 
• wyrażenie zgody na rozliczanie w oparciu o notowania TGE. 

Oczywiście dane te mogą się różnić w zależności od wybranego przez nas sprzedawcy. Warto również pamiętać, że sprzedawca energii powinien przedstawić odbiorcy końcowemu informację na temat kosztów, korzyści i ryzyk związanych z umowami opartymi na cenach dynamicznych (art. 5 ust. 6h prawa energetycznego). Dodatkowo ma obowiązek poinformować o konieczności zainstalowania licznika ze zdalnym odczytem, który jest niezbędny, jeżeli odbiorca chce zawrzeć umowę w takiej formie.