Już 28 czerwca 2025 roku wejdzie w życie Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze[1] (dalej: Ustawa). To moment, w którym przedsiębiorcy – niezależnie od branży – będą musieli poważnie przyjrzeć się temu, w jaki sposób projektują swoje produkty i świadczą usługi. Nowe przepisy wprowadzają obowiązek zapewnienia dostępności rozwiązań dla osób z różnymi ograniczeniami funkcjonalnymi – nie tylko dla osób z niepełnosprawnościami w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także dla seniorów, osób z czasowymi urazami czy wreszcie tych, dla których cyfrowe narzędzia bywają zwyczajnie nieintuicyjne. Ustawa wdraża unijną dyrektywę 2019/882 i wprowadza do polskiego porządku prawnego podejście, w którym dostępność dla wskazanych wyżej osób nie jest już opcją, ale standardem.
Kogo dotyczy Ustawa?
Zakres podmiotowy Ustawy jest bardzo szeroki. Nowe obowiązki obejmą podmioty gospodarcze w rozumieniu Ustawy – a więc producentów, importerów, dystrybutorów i usługodawców[2]. W praktyce oznacza to, że prawie każdy, kto wprowadza na rynek określone produkty lub świadczy wskazane w Ustawie usługi, będzie zobowiązany do ich dostosowania pod kątem dostępności. Wprowadzone standardy nie będą jedynie symboliczną rekomendacją – ich przestrzeganie stanie się warunkiem do uniknięcia bardzo wysokich kar pieniężnych[3].
Ustawa skupia się na grupach produktów, które odgrywają kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu społeczeństwa. Od 28 czerwca 2025 roku niemal każdy produkt wprowadzany na rynek będzie musiał spełniać wymagania dostępnościowe, w tym zapewniać łatwiejszą obsługę, kompatybilność z technologiami wspierającymi czy też alternatywne sposoby interakcji.
Nową regulacją zostaną objęte zasadniczo cztery rodzaje produktów[4]:
- Systemy sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemy operacyjne
- Konsumenckie urządzenia końcowe z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywane do oferowania lub świadczenia usług:
- Terminale płatnicze oraz samoobsługowe w tym automaty biletowe czy też urządzenia do odprawy.
- Czytniki e-booków
Ustawa nie ogranicza się jednak jedynie do produktów – wprowadza również istotne wymagania w kontekście świadczenia usług, których brak dostępności do tej pory mógł utrudniać życie wielu użytkownikom. Ustawa obejmuje następujące branże[5]:
- Telekomunikacja
- Usługi audiowizualne
- Transport publiczny
- Bankowość detaliczna
- Rozpowszechnianie książek elektronicznych
- Handel elektroniczny.
Kto nie musi się dostosowywać?
Nie każdy podmiot będzie objęty obowiązkiem wdrożenia nowych przepisów. Ustawa przewiduje kilka wyjątków, z których najważniejszy dotyczy mikroprzedsiębiorców – a więc tych, którzy zatrudniają mniej niż 10 osób i osiągają roczny obrót lub sumę bilansową nieprzekraczającą 2 milionów euro. W ich przypadku ustawodawca zdecydował się na całkowite wyłączenie z obowiązku stosowania nowych wymagań[6].
Z obowiązku dostosowania wyłączone są również wybrane strony internetowe i aplikacje mobilne, takie jak mapy interaktywne, o ile nie są finansowane ani kontrolowane przez podmiot gospodarczy[7]. Zwolnienie obejmuje również lokalne usługi transportowe, w tym co do zasady komunikację miejską[8].
Nowe wymogi dla Bankowości detalicznej
Ustawa nie omija sektora finansowego – przeciwnie, przewiduje dla niego szereg szczegółowych obowiązków, które realnie wpłyną na sposób świadczenia usług dla konsumentów. Co istotne, regulacje nie ograniczają się wyłącznie do banków. Nowe wymagania obejmą również instytucje płatnicze (małe instytucje płatnicze, krajowe instytucje płatnicze), instytucje pieniądza elektronicznego czy domy maklerskie.
Ustawa wprowadza własną definicję bankowości detalicznej, wyróżniając w jej ramach trzy podstawowe kategorie usług[9]:
- zawieranie umów o kredyt konsumencki i kredyt hipoteczny
- usługi obejmujące działalność maklerską,
- usługi w zakresie pieniądza elektronicznego oraz usługi płatnicze.
Zakres ten obejmuje znaczną część usług świadczonych przez instytucje finansowe na rzecz konsumentów, jednak nie odnosi się do całego rynku. Powyższej klasyfikacji umykają m.in. towarzystwa funduszy inwestycyjnych, platformy crowdfundingowe, oraz bardzo duża część działalności bankowej.
Jednym z kluczowych obowiązków, jakie Ustawa nakłada na podmioty świadczące usługi bankowości detalicznej, jest zapewnienie dostępności cyfrowej stron internetowych, aplikacji mobilnych oraz systemów transakcyjnych. Wymagana jest przede wszystkim czytelność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność tych rozwiązań z technologiami asystującymi. Choć sama Ustawa nie narzuca konkretnej metody ich realizacji, to w praktyce najczęściej stosowanym i uznanym standardem spełniającym te wymagania pozostają wytyczne WCAG[10] – zarówno w wersji 2.1, jak i nowszej 2.2[11].
W kontekście usług płatniczych oznacza to, że cały proces – od zalogowania się do systemu, przez autoryzację transakcji, aż po jej potwierdzenie – musi być intuicyjny, zrozumiały i możliwy do obsłużenia również przez osoby z ograniczeniami funkcjonalnymi. Strony internetowe i aplikacje mobilne wykorzystywane do realizacji płatności powinny być przystosowane do obsługi przy użyciu klawiatury, umożliwiać korzystanie z czytników ekranu, a także uwzględniać potrzeby osób z ograniczeniami wzroku, np. poprzez opcję zwiększenia kontrastu.
Przykładowo, zgodnie z zasadami wynikającymi z WCAG:
- formularz logowania powinien być w pełni obsługiwany z klawiatury[12],
- etykiety pól muszą być możliwe do odczytania przez czytniki ekranu[13],
- powinien istnieć mechanizm zmiany kontrastu[14],
- komunikaty o błędach (np. przy wprowadzeniu błędnego hasła) powinny być jednoznaczne i możliwe do odczytania niezależnie od sposobu interakcji z systemem[15]
Także sam proces potwierdzania transakcji – czy to za pomocą kodu SMS, aplikacji mobilnej, czy podpisu elektronicznego – musi być zaprojektowany tak, aby nie wykluczał osób z ograniczoną sprawnością manualną, wzrokową czy słuchową[16].
Dostosowaniu podlegać będą także urządzenia samoobsługowe – bankomaty i terminale płatnicze muszą m.in. zapewniać obsługę głosową czy też posiadać gniazda słuchawkowe. Wymagane będzie również zastosowanie kontrastowych oznaczeń oraz przycisków możliwych do rozróżnienia za pomocą dotyku[17].
Ustawa obejmuje również dokumentację związaną z usługami finansowymi, nakładając na instytucje obowiązek udostępniania umów, regulaminów i innych treści w formatach przyjaznych dla osób z niepełnosprawnościami[18]. Dokumenty te będą musiały być dostępne m.in. jako pliki tekstowe, nagrania audio, wersje w alfabecie Braille’a lub w formacie umożliwiającym odczyt przez czytniki ekranu.
Co istotne, nie chodzi wyłącznie o formę – język dokumentów również musi ulec uproszczeniu. Ustawodawca wymaga, aby były one napisane w sposób zrozumiały, przejrzysty i wolny od zbędnej terminologii prawniczej, która mogłaby utrudniać ich interpretację osobom bez wykształcenia prawniczego[19].
Dodatkowo, komunikacja z klientami będzie musiała odbywać się w języku polskim, a na życzenie klienta – również w innym języku, pod warunkiem że jego znajomość (po stronie klienta lub pracownika) odpowiada co najmniej poziomowi B2 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy[20].
Jak wdrożyć nowe obowiązki?
Skontaktuj się z nami! Pomożemy dostosować Twoją Firmę do wymogów wskazanej regulacji prawnej.
M: + 48 603 969 569
Maciej Raczyński – Radca Prawny | Partner
Kamil Ciupka – Junior Lawyer
[1] (Dz.U. poz. 731);
[2] Art. 2 Ustawy;
[3] Art. 73 Ustawy;
[4] Art. 3 ust. 1 Ustawy;
[5] Art. 3 ust. 2 Ustawy;
[6] Art. 4 pkt. 1 Ustawy;
[7] Art. 4 pkt. 2 Ustawy;
[8] Art. 4 pkt. 3 Ustawy;
[9] Art. 5 pkt. 30 Ustawy;
[10] Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1, W3C Recommendation z 5 czerwca 2018 r., opracowane przez World Wide Web Consortium (W3C), dostępne online: https://www.w3.org/TR/WCAG21/
[11] Aktualną wersję WCAG 2.2 opublikowano 5 października 2023 r.: https://www.w3.org/TR/WCAG22/.
[12] WCAG 2.1 – Kryterium sukcesu 2.1.1: Keyboard (poziom A). Treść musi być w pełni obsługiwana przy użyciu samej klawiatury, bez konieczności korzystania z myszy. https://www.w3.org/TR/WCAG21/#keyboard;
[13] Ibidem, kryterium 1.3.1: Info and Relationships (poziom A),
https://www.w3.org/TR/WCAG21/#info-and-relationships
[14] Ibidem, kryterium 1.4.3: Contrast (Minimum) (poziom AA),
https://www.w3.org/TR/WCAG21/#contrast-minimum
[15] Ibidem, kryterium 3.3.1: Error Identification (poziom A),
https://www.w3.org/TR/WCAG21/#error-identification
[16] Ibidem, kryterium 2.1.2: No Keyboard Trap (poziom A),
https://www.w3.org/TR/WCAG21/#no-keyboard-trap
Zob. również kryterium 1.3.5: Identify Input Purpose (poziom AA). https://www.w3.org/TR/WCAG21/#identify-input-purpose;
[17] Art. 9 Ustawy;
[18] Art. 32 Ustawy;
[19] Art. 16 ust. 2 Ustawy;
[20] Ibidem;
