Czwartek z energią: Wypowiedzenie umowy sprzedaży energii elektrycznej

Zmiana sprzedawcy to normalna praktyka rynkowa, dzięki której odbiorca końcowy może zmniejszyć obciążenia związane z korzystaniem z energii elektrycznej. W perspektywie nadchodzących dwóch lat dostępne będą narzędzia znacznie ułatwiające przeprowadzenie takiego procesu – przede wszystkim chodzi o skrócenie czasu trwania “technicznej” strony do 24 godzin, porównywarka ofert, umowy z ceną dynamiczną czy Centralny System Informacji Rynku Energii, stanowiący krajowy hub informacyjny o uczestnikach rynku. 

Jakie kwestie warto już dziś wziąć pod uwagę przy rozwiązywaniu umowy z dotychczasowym dostawcą energii elektrycznej? 

1. Odszkodowanie za przedterminowe rozwiązanie umowy 

Rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony nie wiąże się z negatywnymi finansowymi konsekwencjami dla odbiorcy – zgodnie z art. 4j ust. 3 prawa energetycznego sprzedawca nie może żądać od odbiorcy końcowego żadnej rekompensaty. 

W przypadku jednak umów zawartych na czas określony sytuacja wygląda odmiennie:

1. 1. 1. gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorcy oraz mali przedsiębiorcy mogą zostać obciążeni obowiązkiem zapłaty odszkodowania, które jednak nie może przekroczyć rzeczywistych strat ekonomicznych sprzedawcy, o ile takie odszkodowanie oraz sposób jego ustalenia zawarto w umowie – art. 4j ust. 3a prawa energetycznego, 
      2. pozostali odbiorcy mogą zostać obciążeni obowiązkiem zapłaty odszkodowania, o ile takie odszkodowanie oraz sposób jego ustalenia zawarto w umowie, przy czym w tym przypadku przepisy nie określają górnego limitu takiej kwoty. Zazwyczaj stanowi ona % wartości wolumenu pozostałego do dostarczenia przez okres pozostały do daty końcowej obowiązywania umowy – art. 4j ust. 3a prawa energetycznego

Kluczowe w tym aspekcie jest zweryfikowanie, czy wysokość odszkodowania po pierwsze została zastrzeżona w umowie, po drugie – czy w prawidłowej wysokości (odbiorcy z punktu 1) oraz po trzecie – czy sposób ustalenia odszkodowania umożliwia realne ustalenie jego wysokości, nie może to być bowiem kwota abstrakcyjna czy dowolnie wskazana przez przedsiębiorstwo energetyczne. 

2. Pełnomocnictwo – wymogi ogólne

Najczęściej odbiorca końcowy jest reprezentowany przez nowego sprzedawcę, który na podstawie udzielonego pełnomocnictwa informuje o rozwiązaniu dotychczasowej sprzedaży i zgłasza nową umowę do realizacji operatorowi systemu dystrybucyjnego. Niewykonanie obowiązków informacyjnych przez nowego sprzedawcę stanowi delikt administracyjny i jest zagrożone karą pieniężną (art. 56 ust. 1 pkt 16a w zw. z art. 4j ust 4a prawa energetycznego). 

Pełnomocnictwo, aby było ważne, powinno przede wszystkim czynić zadość przepisom prawa cywilnego oraz korporacyjnego. Chodzi zatem o dopełnienie takich obowiązków jak prawidłowa reprezentacja mocodawcy czy kompletny zakres umocowania, pozwalający na przeprowadzenie całego procesu zmiany sprzedawcy. Potencjalne braki w tym zakresie mogą mieć istotne negatywne konsekwencje, ponieważ opóźniają lub nawet uniemożliwiają uruchomienie nowej umowy. 

3. Forma wypowiedzenia – ostatnie zmiany 

Od 24 października 2023 r. prawo energetyczne nie wymaga, aby oświadczenie o rozwiązaniu umowy na dostawy energii elektrycznej miało formę pisemną. Zmiana ta wynika z implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2019/944 w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej, a dokładnie art. 12 ust. 4, zgodnie z którym przepisy krajowe nie mogą ustanawiać barier i ograniczeń powodujących u odbiorców ponoszenie nadmiernych kosztów czy nieuzasadnionego zaangażowania w procesie zmiany dostawcy energii elektrycznej. 

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej prawo energetyczne (Druk 3237) zmiana art. 4j ust. 3 i 3a prawa energetycznego, poza ograniczeniem zasad odpowiedzialności finansowej za przedterminowe rozwiązanie umowy przez odbiorców końcowych w gospodarstwach domowych oraz mikro- i małych przedsiębiorców, dokonuje właśnie uproszczenia technicznego w postaci rezygnacji z pisemnej formy oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. 

Ma to swoje donośne skutki, ponieważ:

1. 1. 1. odpowiednie zastosowanie znajdzie art. 77 § 2 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym wypowiedzenie umowy może nastąpić w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, oraz
      2. odpowiednie postanowienia umów sprzedaży energii elektrycznej nie mogą regulować zasad rozwiązywania umów w sposób mniej korzystny dla odbiorcy, na przykład przez wprowadzenie wymogu oświadczenia w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Takie bowiem działanie oznaczałoby sprzeczne z dyrektywą ukształtowanie pozycji odbiorcy, utrudniającej dokonanie swobodnej zmiany dostawcy. 

Warto zwrócić uwagę, że otoczenie prawne systemu elektroenergetycznego ulega intensywnej elektronizacji, która nabierze ostatecznego kształtu po uruchomieniu CSIRE. Tym bardziej odejście od wymogi pisemności w zakresie niektórych oświadczeń składanych w ramach sprzedaży energii elektrycznej będzie uzasadnione, a nawet konieczne.