Czwartek z energią: Redysponowanie na nowo – aktualizacja IRiESP

Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. opublikowały kartę aktualizacji IRiESP nr 2/2024, której najważniejszym elementem jest rozbudowa przepisów dotyczących zasad wprowadzania redysponowania oraz wypłaty rekompensat z tego tytułu dla wytwórców. Śmiało można powiedzieć, że proponowana zmiana pozytywnie wpłynie na coraz częściej stosowane nierynkowe redysponowanie, przede wszystkim dzięki wskazaniu kryteriów wprowadzania oraz uregulowania siatki pojęć. Planowane jest także wprowadzenie nowego załącznika, który kompleksowo ma uregulować zasady obliczania i wypłacania rekompensat dla wytwórców objętych redysponowaniem. 

Nowe definicje, doprecyzowanie przesłanek

Zgodnie z kartą aktualizacji wprowadzone ma zostać kilka nowych definicji. Ma to istotne znaczenie z systemowego punktu widzenia, ponieważ uporządkowanie procedury wprowadzania redysponowania wymaga w pierwszej kolejności ujednolicenie sposobu rozumienia poszczególnych elementów i zdarzeń w tej procedurze. Dodane zostaną następujące definicje:

1. 1. 1. ograniczenia sieciowe
      2. plan pracy, 
      3. polecenie redysponowania, 
      4. redysponowanie nierynkowe, 
      5. redysponowany zasób. 

Karta aktualizacji zakłada także doprecyzowanie przesłanek stosowania redysponowania względem regulacji istniejącej w prawie energetycznym. Wynikają z tego następujące konkluzje:

1. 1. 1. bazową przesłanką uruchomienia redysponowania są kryteria wskazane w art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu i Rady (UE) 2019/943, 
      2. redysponowanie jest stosowane w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, 
      3. redysponowanie nierynkowe jest dopuszczalne, jeśli rozwiązania rynkowe wiązałyby się z niewspółmiernie wysokimi kosztami, co najmniej dwukrotnie wyższymi niż koszty wprowadzenia redysponowania nierynkowego. 

Redysponowanie może mieć charakter bezpośredni – wobec podmiotów przyłączonych do sieci przesyłowej, albo pośredni – wobec podmiotów przyłączonych za pośrednictwem sieci dystrybucyjnych. 

Kryteria stosowania redysponowania 

Karta aktualizacji nr 2/2024 zawiera szczegółowe uregulowanie dotyczące procesu wydawania poleceń redysponowania, począwszy od aspektów przygotowawczych przez wykonawcze po ewaluację. 

Przede wszystkim wyodrębnia się redysponowanie w celu zrównoważenia dostaw i zapotrzebowania, oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci. To istotne rozróżnienie, ponieważ pod kątem metody wprowadzania stosowana będzie inna procedura. Dla równoważenia zapotrzebowania z dostawami OSP powinien określić okres trwania redysponowania wyrażony w godzinach zegarowych, dla instalacji o mocy powyżej 200 kW indywidualnie, a dla instalacji o mocy poniżej 200 kW zbiorczo. Posługiwanie się czasookresem godzin zegarowych ma trwać do końca 2025 r., by zostać zastąpione po tej dacie okresami rozliczania energii bilansującej (OREB). Ponadto, polecenie będzie można wydać najpóźniej na 30 minut przed daną godziną zegarową, a po 2025 r. – na 15 minut przed danym OREB.

Bardzo istotnym rozwiązaniem proponowanym w karcie aktualizacji jest ranking kosztowy, którego celem – w skrócie – ma być wytypowanie zasobów wytwórczych, wobec których zastosowanie redysponowania nierynkowego przyniesie jak najmniejsze obciążenie finansowe dla operatorów. Pod uwagę mają być brane następujące kwestie:

1. 1. 1. uczestnictwo w systemach wsparcia, 
      2. treść postanowień umów o przyłączenie do sieci, 
      3. prognozowane koszty jednostkowego nierynkowego redysponowania w oparciu o dane rynkowe, ceny z systemów wsparcia oraz ceny świadectw pochodzenia na TGE. 

Aktualizacja wprowadza jednoznaczną kategoryzację pod kątem pierwszeństwa w podleganiu redysponowaniu nierynkowemu – o kolejności mają decydować:

1. 1. 1. przepisy prawa energetycznego wprowadzające kategorie oparte na mocy zainstalowanej elektrycznej – art. 9c ust. 7c pkt 1), 
      2. koszt jednostkowy określony w rankingu kosztowym, 
      3. fakt objęcia obowiązkiem posiadania układu regulacji mocy czynnej.

Odrębne kryteria zostały sformułowane wobec magazynów energii elektrycznej – redysponowaniu nierynkowemu podlegać będą jedynie te jednostki, które spełniają łącznie następujące kryteria:

1. 1. 1. jest przyłączony do sieci przesyłowej albo do sieci dystrybucyjnej 110 kV; 
      2. posiada zdolność do zdalnego sterowania mocą czynną; 
      3. jest opomiarowany przynajmniej w zakresie poziomu naładowania MEE oraz wprowadzanej i pobieranej mocy czynnej do sieci. 

Oczywiście karta aktualizacji wprowadza jeszcze szereg dodatkowych procedur, w tym kryteria dodatkowe, stosowane fakultatywnie przez OSP. W ramach niniejszej publikacji nie sposób jednak opisać kompleksowo całości proponowanych zmian. 

Zasady obliczania rekompensat

Załącznik K2 do karty aktualizacji 2/2024 zawiera szczegółowe zasady obliczania rekompensat za nierynkowe redysponowanie w zależności od technologii, w jakiej działa dana jednostka wytwórcza – fotowoltaika, elektrownie wiatrowe, biogazownie oraz magazyny energii elektrycznej. 

Poza przepisami, które powielają w pewnym sensie regulacje prawa energetycznego warto zwrócić uwagę na następujące kwestie:

1. 1. 1. korespondencja oraz proces obsługi zgłoszeń wypłaty rekompensat będzie w całości elektroniczny, 
      2. załącznik zawiera dane, które powinny znaleźć się we wniosku o wypłatę rekompensaty w zależności od rodzaju źródła wytwórczego, 
      3. możliwe będzie zakwestionowanie przez wytwórcę poprawności rozliczeń dokonanych przez operatora albo odrzucenie przez operatora wniosku o wypłatę rekompensaty – reklamacja będzie rozpoznawana w terminie do 60 dni, 
      4. OSD będą zobowiązani do sporządzania comiesięcznych raportów z rekompensat, obrazujących dane o wprowadzonych redysponowaniach i procesowanych rekompensatach, 

Jeśli chodzi o sposób obliczania rekompensat dla poszczególnych rodzajów instalacji zarówno dla źródeł PV, źródeł wiatrowych jak i biogazowni sposób ten opiera się na koncepcji wartości utraconego przychodu, którego wysokość jest uzależniona od cen świadectw pochodzenia, uczestnictwa w systemach wsparcia oraz wartości energii elektrycznej niewprowadzonej do sieci w okresie redysponowania. W tym zakresie Załącznik wprowadza szereg wzorów i formuł pozwalających na obliczenie wysokości rekompensaty – dla każdego źródła obowiązywać mają odrębne metody. 

Rekompensaty dla właścicieli magazynów energii elektrycznej także opierają się na koncepcji utraconych przychodów, jednak w tym przypadku przepisy mają wprost odwoływać się do energii niesprzedanej w związku z wprowadzeniem redysponowania.