Coraz więcej przedsiębiorców rozważa budowę źródeł odnawialnych o mocy większej niż 1 MW. Nie w każdym przypadku możliwe będzie uzyskanie pełnej autokonsumpcji – zdarza się, że w czasie przerw technicznych lub dni wolne zużycie energii elektrycznej wyraźnie spada. Wówczas istnieje możliwość oddania nadwyżek do sieci, co pozwoli uzyskać dodatkowe środki na działalność. Należy jednak pamiętać, że w takiej sytuacji wytwórca będzie musiał uzyskać koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej. Choć przepisy prawa energetycznego zawierają szereg informacji o warunkach uzyskania koncesji, to w praktyce lista dokumentów, danych i informacji o planowanej inwestycji jest znacznie dłuższa.
1. Podstawowe dane
Pierwszym krokiem do przygotowania wniosku o udzielenie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej jest wskazanie szczegółowych danych rejestrowych dotyczących wnioskodawcy, a w przypadku spółek prawa handlowego – dodatkowo informacji o osobach uprawnionych do reprezentacji oraz wchodzących w skład rad nadzorczej (jeśli istnieje).
Choć nie wynika to wprost z przepisów prawa energetycznego, posiadacz koncesji jest zobowiązany do niezwłocznego zgłaszania do Prezesa URE zmiany wszelkich danych rejestrowych – taki wymóg jest każdorazowo wskazywany w treści koncesji, jako element składowy treści decyzji (art. 37 ust. 1 pkt 5 i 7 prawa energetycznego).
Główną bolączką wnioskodawców, szczególnie tych z udziałem kapitału zagranicznego, jest konieczność dostarczenia zaświadczeń o niekaralności dla wszystkich osób uprawnionych do reprezentacji oraz dla członków rady nadzorczej, a ponadto dla samego podmiotu. Obowiązkowo powinno być to zaświadczenie z polskiego rejestru oraz z rejestrów państw, w których siedzibę mają podmioty dominujące, a także kraje obywatelstwa poszczególnych osób. W przypadku spółek o kapitale zagranicznym często dochodzi do sytuacji, gdy konieczne jest uzyskanie zaświadczeń z rejestrów kilku państw. Warto pamiętać, że każdy dokument wydany w języku obcym powinien być przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego.
Wymogi związane z przedstawieniem kompleksowej informacji o niekaralności poszczególnych osób i podmiotów wynikają z konieczności zagwarantowania, że działalności koncesjonowanej nie będzie wykonywać podmiot, co do którego uczciwości i rzetelności istnieją istotne wątpliwości. Zgodnie z art. 33 ust. 3 pkt 3 oraz ust. 3a prawa energetycznego koncesja nie może być wydana wnioskodawcy skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Istotna jest również regulacja art. 33 ust. 3c prawa energetycznego, która nakłada na Prezesa URE obowiązek zawieszenia postępowania o udzielenie koncesji w przypadku, gdy wobec wnioskodawcy, osób uprawnionych do jego reprezentacji lub członków rady nadzorczej zostanie wszczęte postępowanie przygotowawcze (z przedstawieniem zarzutów). Zawieszenie postępowania trwa do czasu zakończenia postępowania przygotowawczego lub sądowego, w zależności od tego, czy doszło do wniesienia aktu oskarżenia.
Kwestia karalności ma istotne znaczenie nie tylko dlatego, że jest to przesłanka negatywna udzielenia koncesji. Trzeba bowiem pamiętać, że art. 33 ust. 3 pkt 3 prawa energetycznego mówi wprost o skazaniu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a nie za jakiekolwiek przestępstwo. Potencjalne skazanie za pozostałe przestępstwa mogą być wzięte pod uwagę przez Prezesa URE w ramach badania przesłanki dawania rękojmi prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją na podstawie art. 33 ust. 3d prawa energetycznego. Zwracam jednak uwagę, że w takim przypadku to na Prezesie URE ciążyć będzie obowiązek wykazania, że istnieje związek między karalnością a odmową udzielenia koncesji i podstawa taka ma w świetle prawa oraz stanu faktycznego charakter obiektywny i uzasadniony.
2. Aspekty finansowe
Do jednej z najważniejszych przesłanek udzielenia koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej jest dysponowanie środkami finansowymi pozwalającymi na prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją. Przesłankę tę można rozwinąć na trzech płaszczyznach:
- faktyczne lub możliwe do wykazania dysponowanie środkami finansowymi,
- obowiązek udzielenia zabezpieczenia przez wnioskodawcę,
- przedstawienie biznesplanu.
Przesłanka posiadania odpowiednich środków finansowych lub udokumentowanie możliwości ich pozyskania wynika wprost z art. 33 ust. 1 pkt 2) prawa energetycznego. W przypadku koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej każdy przypadek będzie oceniany indywidualnie, ponieważ status finansowy wnioskodawców może się diametralnie różnić, mimo tych samych parametrów technicznych instalacji wytwórczej. Dokumenty, które są przedkładane wraz z wnioskiem to m.in.
- zestawienie rocznych, planowanych przychodów i kosztów, przewidywany bilans i rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych, plany dotyczące płynności – dla działalności objętej wnioskiem koncesyjnym, na okres minimum trzech pełnych lat kalendarzowych;
- sprawozdania finansowe z ostatnich trzech lat;
- zestawienie planowanej sprzedaży energii elektrycznej w jednostkach energii (MWh) na okres minimum trzech pełnych lat kalendarzowych.
Warto pamiętać, że Prezesowi URE przysługuje uprawnienie do dokonania sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją (art. 35a prawa energetycznego). Istotne jest także to, że kryterium finansowe ma znaczenie i obowiązuje przez cały czas trwania koncesji – jednym z wymogów wskazywanych w warunkach wykonywania koncesji jest obowiązek “utrzymywania lub zagwarantowania możliwości pozyskania środków finansowych lub majątku pozwalającego na zaspokojenie roszczeń osób trzecich mogących powstać wskutek niewłaściwego prowadzenia działalności objętej koncesją lub szkód w środowisku“. Jak można zauważyć, chodzi zatem nie tylko o potencjalne roszczenia osób trzecich, lecz również odpowiedzialność odszkodowawczą wytwórcy chociażby za szkody w środowisku.
Zgodnie z art. 38 ust. 1 prawa energetycznego Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia przez wnioskodawcę zabezpieczenia majątkowego w celu zaspokojenia roszczeń osób trzecich, mogących powstać wskutek niewłaściwego wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, w tym szkód w środowisku. Okoliczność ta dotyczy w szczególności nowych podmiotów oraz spółek celowych, które z racji swojej braku “historii” prowadzenia działalności regulowanej będą zobowiązane do ustanowienia zabezpieczenia, niezależnie od faktu dysponowania odpowiednimi środkami finansowymi.
Zabezpieczenie majątkowe ustanawia się w wysokości nie niższej niż 1/12 najwyższych, planowanych przez wnioskodawcę na kolejne 3 lata kalendarzowe, rocznych przychodów z działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja (art. 38 ust. 2 prawa energetycznego). Minimalny okres trwania zabezpieczenia to 12 miesięcy, pod warunkiem jego późniejszego odnawiania. Dopuszczalne formy zabezpieczenia to gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa (art. 38 ust. 6 prawa energetycznego). Zwolnienie zabezpieczenia następuje co do zasady po zakończeniu prowadzenia działalności koncesjonowanej, choć możliwe jest również wówczas, gdy wielkość kapitału własnego przedsiębiorstwa energetycznego, wynikająca ze sprawozdania finansowego zbadanego przez biegłego rewidenta, przekroczy wielkość tego zabezpieczenia (art. 38 ust. 13 prawa energetycznego).
Ostatnią płaszczyzną przesłanki posiadania środków finansowych jest obowiązek przedłożenia przez wnioskodawcę biznesplanu. W praktyce biznesplan to dokument, który ma uwiarygodnić, że środki finansowe, którymi dysponuje wnioskodawca są wystarczające do prowadzenia działalności komercyjnej polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej w instalacji OZE. Biznesplan pozwala również zweryfikować założenia kosztowe i prognozy przychodów przyjęte przez wnioskodawcę. Jest to o tyle istotne, że w niektórych przypadkach wnioskodawcy zakładają zbyt optymistyczne warunki działania na rynku energii, przez co mimo teoretycznie dobrej sytuacji finansowej może okazać się, że konieczne będzie udzielenie zabezpieczenia albo uzyskanie dodatkowych funduszy.
3. Zaplecze techniczne
Nie mniej ważne niż kwestie finansowe jest posiadanie przez wnioskodawcę odpowiedniego zaplecza technicznego do obsługi instalacji OZE. W przypadku źródeł o mocy powyżej 1 MW istotne znaczenie będzie mieć zapewnienie właściwego zarządzania pracą, komunikowanie się z innymi uczestnikami sieci oraz wykonywanie poleceń OSD na wypadek zaburzenia pracy sieci. Ponadto uruchomienie i prowadzenie eksploatacji sieci będzie wymagało spełnienia szeregu szczegółowych wymogów określonych instrukcją ruchu i eksploatacji sieci elektroenergetycznej.
Z powyższych powodów ustawodawca zdecydował, że podmiot ubiegający się o udzielenie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej musi spełnić dwa główne kryteria:
- wykazanie posiadania technicznych możliwości gwarantujących prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją, a to w formie następujących dokumentów:
a) opis parametrów technicznych urządzeń służących do wytwarzania energii elektrycznej z określeniem rodzaju wykorzystywanego paliwa oraz stanu technicznego tych urządzeń;
b) decyzje administracyjne z etapu budowlanego;
c) dokumenty potwierdzające prawidłowe zakończenie budowy oraz rozpoczęcie eksploatacji instalacji;
d)dokumenty wydane przez operatora systemu dystrybucyjnego wskazujące na prawidłowe połączenie instalacji z siecią;
e) inne dokumenty, decyzje i uzgodnienia niezbędne do prawidłowego korzystania z instalacji OZE.
2. zatrudnienie osób z odpowiednimi kwalifikacjami – zatrudnienie powinno istnieć w momencie składania wniosku, w przeciwnym razie wnioskodawca powinien oświadczyć o zapewnieniu zatrudnienia.
4. Podsumowanie
Jak można zauważyć ubieganie się o koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej to skomplikowany proces, któremu należy poświęcić dużo czasu. Odpowiednie przygotowanie kompletu dokumentacji pozwala jednak na sprawne przejście postępowania administracyjnego i pozyskanie koncesji w terminie, zgodnie z przyjętymi założeniami biznesowymi.
