Szybki rozwój tzw. fintechów powoduje objęcie nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego coraz większej ilości podmiotów świadczących usługi z sektora finansowego. Z prowadzeniem działalności na rynku regulowanym immanentnie związane jest uprawnienie organu nadzoru do kontroli zgodności działalności z obowiązującymi przepisami. Poznaj swoje prawa i obowiązki podmiotu kontrolowanego w sektorze finansowym aby przygotować swoją organizację na wypadek ewentualnej kontroli.
DZIAŁANIE W GRANICACH PRAWA
Naczelną zasadą działania organu nadzoru jest podejmowanie wyłącznie takich działań, do których został upoważniony na podstawie przepisów prawa. Dokumenty lub informacje zebrane z naruszeniem przepisów nie będą mogły stanowić dowodu w postępowaniu kontrolnym. Szczegółowy zakres i sposób przeprowadzenia kontroli może różnić się w zależności od rodzaju świadczonych usług finansowych. Wynika to z szeregu aktów prawnych, które regulują ten rynek. Do kontroli działalności będą mieć zastosowanie również – choć tylko w części – ogóle przepisy określone w ustawie „Prawo przedsiębiorców”. Można natomiast wyróżnić pewne podstawowe obowiązki – i skorelowane z nimi prawa – podmiotu kontrolowanego, które będą wspólne dla wszystkich podmiotów sektora finansowego.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY KONTROLI
Podstawą do wszczęcia oraz prowadzenia postępowania kontrolnego jest imienne upoważnienie zawierające podstawę prawną przeprowadzenia kontroli oraz – co najważniejsze – określenie jej zakresu przedmiotowego. Kiedy zakres czynności kontrolnych wykroczy poza zakres kontroli wskazany w upoważnieniu – kontrolowanemu przysługuje prawo do złożenia sprzeciwu. Sprzeciw należy wnieść w określonym terminie, na piśmie, do Komisji Nadzoru Finansowego i poinformować o tym kontrolerów. Jego wniesienie powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych do czasu zakończenia wywołanego jego wniesieniem postępowania. Warto przy tym pamiętać, że w konsekwencji kontrolującemu przysługuje prawo do zabezpieczenia dowodów na czas rozpatrzenia sprzeciwu. W wyniku wniesionego sprzeciwu, Komisja Nadzoru Finansowego wydaje postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo o ich kontynuowaniu. Na postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolowanemu będzie przysługiwać prawo do złożenia zażalenia.
UDZIAŁ W CZYNNOŚCIACH KONTROLNYCH
Przed rozpoczęciem kontroli każdy kontrolujący zobowiązany jest do udostępnienia swojej legitymacji służbowej oraz do poinformowania przedsiębiorcy o przysługujących mu prawach i obowiązkach. Bezwzględnym prawem kontrolowanego jest prawo do bezpośredniego udziału we wszystkich czynnościach kontrolnych. W tym celu przedsiębiorca może również upoważnić konkretną osobę, która będzie uczestniczyć w czynnościach kontrolnych. W praktyce warto jest upoważnić więcej niż jedną osobę, co znacznie ułatwia koordynację kontroli po stronie przedsiębiorcy oraz pozwala na jej zastępowalność w trakcie kontroli, która trwać może nawet kilka miesięcy. Pomaga to nie tylko w sprawnym przejściu kontroli, ale również w zachowaniu ciągłości bieżącej działalności firmy. Sama kontrola prowadzona jest w miejscu wykonywania działalności i w godzinach jej faktycznego wykonywania. Dodatkową opcją jest możliwość prowadzenia kontroli w sposób zdalny, czyli z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość. Opcja ta możliwa jest wyłącznie po wyrażeniu przez przedsiębiorcę zgody i warto z niej skorzystać. Często ułatwia to sprawne kompletowanie wymaganych dokumentów i informacji, zwłaszcza w przypadku bardziej rozbudowanych organizacyjnie podmiotów oraz może zmniejszyć ewentualny stres pracowników związanych z udziałem w czynnościach kontrolnych. Same czynności kontrolne powinny być przy tym prowadzone w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania działalności. Jeżeli czynności zakłócają w sposób istotny prowadzenie bieżącej działalności, kontrolowany ma prawo do podniesienia tej okoliczności w sposób pisemny. W protokole kontroli będzie musiało wtedy znaleźć się uzasadnienie konieczności ich podejmowania w taki sposób.
PROTOKÓŁ KONTROLI
Ustalenia kontroli zamieszcza się w protokole kontroli. Obowiązek sporządzenia przez organ protokołu jest z punktu widzenia kontrolowanego przedsiębiorcy szczególnie istotny, bo to właśnie te ustalenia stanowią całościowy opis dokonanych ustaleń faktycznych, wraz z dokumentacją stanowiącą ich dowód oraz ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli. To właśnie te postanowienia będą mogły w przyszłości być podstawą do ewentualnego wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie naruszenia przepisów i wymierzenia kary administracyjnej. Dlatego warto pamiętać, że kontrolowanemu przysługuje prawo do zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do protokołu, w ciągu 14 dni od jego doręczenia. Dlatego jeżeli zdaniem przedsiębiorcy, istnieją okoliczności, które zostały przedstawione nieprawidłowo, wyciągnięto wadliwe wnioski czy czegoś w nich brakuje – warto, a nawet powinno się, z tego uprawnienia skorzystać.
Powyższe przykłady nie są oczywiście wyczerpujące, ale warto mieć na uwadze, że postępowanie kontrolne to nie tylko obowiązki, ale również pewne prawa. Dlatego warto je znać, a w przypadku wątpliwości skonsultować się z profesjonalnym podmiotem, który posiada doświadczenie w doradzaniu firmom na wszystkich etapach postępowania kontrolnego.
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani szczegółowymi informacjami w odniesieniu do wskazanego powyżej zakresu, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu.
Aleksandra Billewicz, Prawnik, Tel. +48 606 711 669 , e-mail: aleksandra.billewicz@rsplegal.pl
