Kwestie sprzedaży rezerwowej często są traktowane jako kwestia poboczna, mająca niewielkie znaczenie dla zabezpieczenia dostaw energii elektrycznej. Warto jednak pamiętać, że obecne regulacje nakładają na uczestników rynku energii szereg obowiązków, a uchwalone już zmiany w przepisach prawa energetycznego spowodują, że od 1 lipca 2025 r. obowiązywać będą nowe zasady prowadzenia sprzedaży rezerwowej.
Kim jest sprzedawca rezerwowy?
W skrócie, sprzedawca rezerwowy jest zobowiązany do zapewnienia sprzedaży energii elektrycznej na wypadek, gdy podstawowa umowa sprzedaży albo umowa kompleksowa zostały rozwiązane, a odbiorca końcowy nie zawarł nowej umowy (art. 3 pkt 6b prawa energetycznego). Sprzedawcą rezerwowym może być każde przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną (art. 3 pkt 29a prawa energetycznego), które ponadto zawarło z właściwym operatorem systemu dystrybucyjnego generalną umowę dystrybucyjną (GUD albo GUD-K) i wyraził zgodę na pełnienie funkcji sprzedawcy rezerwowego.
Sprzedawca rezerwowy jest wskazywany przez odbiorcę końcowego w umowie dystrybucyjnej albo umowie kompleksowej (art. 5 ust. 2 i 3 prawa energetycznego). Każdy operator systemu dystrybucyjnego jest zobowiązany do umieszczenia na swojej stronie internetowej, oraz do wglądu w swojej siedzibie, listę sprzedawców rezerwowych wraz z odesłaniem do ich stron internetowych zawierających informację o warunkach handlowych sprzedaży rezerwowej oraz wzór.
Co ciekawe, możliwa jest sytuacja, że operator systemu dystrybucyjnego będzie jednocześnie sprzedawcą wiodącym i sprzedawcą rezerwowym – może to wystąpić w przypadku zamkniętego systemu dystrybucyjnego lub w przypadku operatorów działających na niewielkim terytorium. Mimo, że rozwiązanie wydaje się sprzeczne – w szczególności, gdy do rozwiązania umowy wiodącej dochodzi na skutek przyczyn leżących po stronie sprzedawcy – to warto pamiętać, że sprzedaż rezerwowa dotyczy szczególnych przypadków. W najgorszym przypadku zawierana jest umowa sprzedaży ze sprzedawcą z urzędu (art. 5ab ust. 2 prawa energetycznego).
Proces wprowadzenia i wykonywania sprzedaży rezerwowej
Umowa sprzedaży rezerwowej obowiązuje od momentu zaprzestania sprzedaży na podstawie głównej umowy zawartej przez odbiorcę końcowego i jest zawierana na czas nieokreślony (art. 5aa ust. 7 prawa energetycznego). Mimo to, docelowy charakter umowy sprzedaży rezerwowej jest tymczasowy. Ma ona służyć jedynie zabezpieczeniu procesu sprzedaży na rzecz odbiorcy końcowego do czasu zawarcia nowej umowy na dostawy energii elektrycznej.
W przypadku spełnienia przesłanek uruchomienia sprzedaży rezerwowej, operator systemu dystrybucyjnego zawiera w imieniu odbiorcy końcowego umowę sprzedaży rezerwowej z wybranym przez tego odbiorcę sprzedawcą (art. 5aa ust. 6 prawa energetycznego). Jednocześnie, operator jest zobowiązany do poinformowania odbiorcy końcowego o zawarciu umowy w jego imieniu w terminie 5 dni od jej zawarcia (art. 5aa ust. 8 prawa energetycznego).
Umowa sprzedaży rezerwowej trwa do czasu jej rozwiązania na mocy porozumienia stron, w drodze wypowiedzenia przez odbiorcę końcowego, albo na skutek zawarcia nowej umowy sprzedaży przez odbiorcę końcowego (art. 5aa ust. 7 prawa energetycznego).
Jak zostało już wspomniane, warunki cenowe dla sprzedaży rezerwowej są zdecydowanie mniej atrakcyjne niż standardowa sprzedaż. Jest to uzasadnione następującymi argumentami:
- sprzedaż rezerwowa nie powinna być nadużywana, ponieważ zaburza bieżące działanie rynku,
- sprzedawca rezerwowy musi zabezpieczyć wolumen dla odbiorcy końcowego w ramach bieżących transakcji, a nie z właściwym sobie wyprzedzeniem,
- sprzedaż rezerwowa powinna mieć charakter krótkotrwały.
W przypadku, gdy odbiorca końcowy wypowie umowę sprzedaży rezerwowej i nie zawrze nowej umowy, operator systemu dystrybucyjnego zaprzestaje dostaw energii elektrycznej (art. 5aa ust. 12 prawa energetycznego).
Zmiana przepisów – nowe zasady sprzedaży rezerwowej
Od 1 lipca 2025 r. wejdą w życie nowe zasady prowadzenia sprzedaży rezerwowej. Przede wszystkim, sprzedawcą rezerwowym będzie sprzedawca zobowiązany, wyznaczony dla danego operatora systemu dystrybucyjnego. Wiążę się to ściśle z wprowadzeniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii. Jeśli w tym systemie nie zostanie wprowadzona informacja o posiadaniu przez odbiorcę końcowego odpowiedniej umowy na dostawy energii elektrycznej, wówczas z mocy prawa obowiązki sprzedawcy i stroną umowy z takim odbiorcą stanie się sprzedawca zobowiązany (art. 5ac ust. 1 – 3 prawa energetycznego). Taka umowa również obowiązuje przez czas nieokreślony (art. 5ac ust. 4 prawa energetycznego). Jeśli sprzedawca zobowiązany nie może podjąć się wykonywania sprzedaży rezerwowej, wówczas jego obowiązki przejmuje sprzedawca zobowiązany wyznaczony dla operatora systemu przesyłowego (art. 5ac ust. 5 prawa energetycznego).
Zmiana przepisów obejmie także wprowadzenie nowej definicji legalnej – sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej (art. 3 pkt 6c prawa energetycznego: sprzedaż energii elektrycznej odbiorcy końcowemu przyłączonemu do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej dokonywana przez sprzedawcę rezerwowego energii elektrycznej w przypadku nieprzekazania do centralnego systemu informacji rynku energii informacji o zawarciu umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej dla danego punktu poboru energii. )
O konieczności rozpoczęcia sprzedaży rezerwowej sprzedawcę zobowiązanego informuje operator informacji rynku energii (art. 5ac ust. 7 prawa energetycznego). Co ciekawe, jeśli do rozwiązania umowy sprzedaży doszło z przyczyn dotyczących sprzedawcy, odbiorca końcowy nie poniesie wówczas żadnych kosztów ani opłat, a umowa ulega rozwiązaniu z mocy prawa (art. 5ac ust. 8 prawa energetycznego).
Sprzedaż rezerwowa będzie odbywać się na zasadzie miesięcznych rozliczeń, a sprzedawca będzie zobowiązany do informowania odbiorcy końcowego o możliwości zawarcia nowej umowy sprzedaży z wybranym sprzedawcą. Wówczas sprzedaż rezerwowa wygaśnie z mocy prawa (art. 5ad ust. 2 i 3 prawa energetycznego).
Podobnie jak w przypadku obecnych przepisów, ustanie sprzedaży rezerwowej nastąpi na skutek wypowiedzenia przez odbiorcę końcowego, zawarcia nowej umowy sprzedaży albo rozwiązania umowy o świadczenie usług dystrybucyjnych (art. 5ae ust. 1 prawa energetycznego).
